Çin menşeli yapay zeka laboratuvarı DeepSeek, kısa sürede elde ettiği uluslararası başarıyla teknoloji dünyasının bir numaralı gündem maddesi haline geldi. DeepSeek'in sohbet botu uygulaması, hem Apple App Store hem de Google Play listelerinde hızla zirveye oturarak, Wall Street analistlerini ve teknoloji uzmanlarını, ABD'nin yapay zeka yarışındaki liderliğini koruyup koruyamayacağı konusunda derin bir şüpheye düşürdü. Bu şüphenin temelinde, DeepSeek'in maliyet-etkin tekniklerle eğitilmiş güçlü yapay zeka modelleri yatıyor.

Peki, bu kadar hızlı yükselen DeepSeek nereden çıktı ve küresel çapta nasıl bir etki yarattı?

DeepSeek'in Kökeni: Finans Dünyasından Yapay Zeka Laboratuvarına

DeepSeek, kökenleri itibarıyla tipik bir teknoloji girişimi değil. Şirket, yapay zekâyı alım satım kararlarında kullanan Çinli kantitatif hedge fonu High-Flyer Capital Management tarafından destekleniyor. High-Flyer, 2015 yılında yapay zeka meraklısı Liang Wenfeng tarafından kuruldu. 2019'da hedge fonuna dönüşen şirket, yapay zeka algoritmaları geliştirmeye odaklandı.

DeepSeek, 2023 yılında High-Flyer'ın finansal işlerinden bağımsız bir yapay zeka araştırma laboratuvarı olarak kuruldu ve kısa süre sonra ayrı bir şirket olarak faaliyet göstermeye başladı. Kurulduğu günden itibaren kendi veri merkezi kümelerini oluşturan DeepSeek, model eğitiminde kendine yeterli olmayı hedefledi. Ancak, diğer Çinli teknoloji şirketleri gibi DeepSeek de ABD'nin donanım ihracat yasaklarından etkilendi. Şirket, en güçlü modellerini eğitmek için ABD şirketlerinin erişebildiği H100 çipinin daha az güçlü versiyonu olan Nvidia H800 çipleriyle yetinmek zorunda kaldı.

Teknolojik Güç ve Fiyat Savaşlarını Başlatan Modeller

DeepSeek, ilk model setlerini (Coder, LLM ve Chat) Kasım 2023’te tanıtsa da, asıl dikkatleri üzerine çekmesi yeni nesil DeepSeek-V2 ailesini piyasaya sürmesiyle oldu. Metin ve görüntü analizinde genel amaçlı bir sistem olan V2, çeşitli yapay zeka karşılaştırma testlerinde üstün performans gösterdi ve o dönemdeki rakiplerine kıyasla çok daha ucuza çalıştırılabiliyordu.

Tartışmalı İş Modeli ve Geliştiricilerin İlgisi

DeepSeek'in iş modeli oldukça belirsiz. Şirket, ürün ve hizmetlerini piyasa değerinin çok altında fiyatlandırıyor ve bazılarını ücretsiz sunuyor. İlginç bir şekilde, yoğun yatırımcı ilgisine rağmen risk sermayesi kabul etmiyor.

DeepSeek, bu maliyet avantajını, mühendislikte elde ettiği yüksek verimlilik atılımlarına bağlıyor; ancak bazı uzmanlar bu rakamlara şüpheyle yaklaşıyor. Yine de, geliştiriciler DeepSeek'in modellerine büyük ilgi gösteriyor. Modeller, tam açık kaynak olmasa da, ticari kullanıma izin veren lisanslarla sunuluyor. Hugging Face CEO'su Clem Delangue'ye göre, R1 modelinin 500'den fazla türetilmiş versiyonu oluşturuldu ve toplamda 2,5 milyon kez indirildi.

Jeopolitik Gerilim: Övgüler, Yasaklar ve Çin Sansürü

DeepSeek'in başarısı, teknoloji dünyasında hem hayranlık hem de ciddi endişe yarattı. Bir yanda, şirketin dev rakiplere karşı elde ettiği başarı, “yapay zekayı alt üst etmek” olarak nitelendirilirken; diğer yanda ise “fazla abartılmış” olduğu iddiaları mevcut. Ocak ayında DeepSeek'in neden olduğu fiyat baskısı, Nvidia'nın hisse fiyatında %18'lik bir düşüşe neden oldu ve OpenAI CEO'su Sam Altman'dan kamuoyuna açıklama gelmesine yol açtı.

OpenAI, DeepSeek'i ‘devlet destekli’ ve ‘devlet kontrolünde’ olmakla suçlayarak, ABD hükümetinin DeepSeek modellerini yasaklaması gerektiğini öne sürdü.

DeepSeek'e yönelik bu kısıtlama ve yasaklama çağrıları, ABD'nin Çin merkezli teknoloji şirketlerine karşı uyguladığı geniş çaplı jeopolitik baskının bir yansımasıdır. Örneğin, drone devi DJI da benzer güvenlik ve ulusal savunma endişeleriyle karşı karşıya kalmış, şirketin ABD Savunma Bakanlığı'nın (DoD) 'Çin Askeri Şirketleri' listesinden çıkarılma talebi federal bir yargıç tarafından kesin olarak reddedilmiştir. Yargıcın kararı, DJI drone'larının savaş alanında kullanım potansiyelini vurgulayarak, ticari ürünlerin dahi çift kullanımlı teknoloji olarak görülmesinin yarattığı riskleri ortaya koymuştur. Bu hukuki yenilgi hakkında daha fazla detaya DJI ABD Askeri Şirket Listesi Davası Red haberimizden ulaşabilirsiniz.

Tepkiler iki cepheli ilerliyor:

• Destekleyenler: Microsoft, DeepSeek'i kurumsal yapay zeka hizmetleri platformu Azure AI Foundry’e entegre etti. Nvidia CEO'su Jensen Huang, DeepSeek'in yenilikçi “muhakeme” modellerini övdü.
• Yasaklayanlar: Veri güvenliği ve propaganda endişeleri nedeniyle, ABD Ticaret Bakanlığı, New York eyaleti, Güney Kore gibi devlet kurumları, DeepSeek'in resmi cihazlarda kullanılmasını yasakladı. Microsoft Başkan Yardımcısı Brad Smith de, şirket çalışanlarının DeepSeek kullanmasına izin verilmediğini açıkladı.

Şeytanın Avukatı: Sosyalist Değerler ve Sansür

DeepSeek'in Çin kökenli olması, küresel çapta en büyük kısıtlamayı beraberinde getiriyor. Çin’in internet düzenleyicisi, bu tarz yapay zeka yanıtlarının “temel sosyalist değerleri” yansıtmamasını zorunlu kılıyor. Bu nedenle, DeepSeek'in sohbet botu uygulaması, Tiananmen Meydanı veya Tayvan'ın özerkliği gibi siyasi açıdan hassas konular hakkında soruları yanıtlamayı reddediyor. Bu durum, DeepSeek’in ticari kullanım lisanslarına rağmen küresel kurumsal pazarda veri güvenliği ve etik endişelerini artırıyor.

DeepSeek'in Geleceği ve Yapay Zeka Yarışı

DeepSeek, her ne kadar Mart 2025 verilerine göre 16.5 milyon aylık ziyaretçi sayısına ulaşsa da, hala haftalık 500 milyondan fazla aktif kullanıcısı olan ChatGPT'nin çok gerisinde. Ancak elde ettiği teknik başarı ve maliyet avantajı, küresel yapay zeka altyapısına yapılan yatırımın bir “stratejik avantaj” olmaya devam ettiğini düşünen Meta CEO'su Mark Zuckerberg gibi devleri bile harekete geçirdi.

Ancak yapay zekanın stratejik avantajı sadece genel model geliştirmede değil, aynı zamanda kurumsal süreçlerin derinlemesine optimizasyonunda da kendini gösteriyor. Finans departmanlarının yıllardır süregelen büyük verimsizlik kaynağı olan Microsoft Excel bağımlılığını sonlandırmayı hedefleyen eski Microsoft yöneticileri tarafından kurulan Maximor, bu alana odaklanarak dikkat çekti. Maximor, yapay zeka ajanları kullanarak finans ve operasyonel verileri gerçek zamanlı birleştiren, ay sonu kapanış sürelerini yarıya indirebilen ve manuel denetim işlerini ortadan kaldıran çözümler sunuyor. Şirket, Foundation Capital liderliğindeki tohum yatırım turunda 9 milyon dolar fon topladı. Microsoft yöneticilerinden çıkan bu finans yapay zeka çözümü olan Maximor'un Excel dönemini nasıl kapattığına dair daha detaylı bilgilere Microsoft yöneticilerinden finans AI çözümü Maximor: Excel dönemi kapanıyor haberimizden ulaşabilirsiniz.

Bu stratejik yatırımın büyüklüğü, Nvidia CEO'su Jensen Huang'ın 2030 yılına kadar AI altyapısına yapılacak harcamanın 3 ila 4 trilyon dolar olacağını tahmin etmesiyle daha net ortaya çıkıyor. Nitekim, OpenAI, yeni nesil veri merkezleri için yüz milyarlarca dolarlık taahhütler verirken, Oracle ile 300 milyar dolarlık devasa bir hesaplama gücü anlaşmasına imza attı; Meta ise 2028 sonuna kadar 600 milyar dolarlık bir altyapı harcaması planlıyor. Bu ölçekteki devasa yatırımlar ve Oracle, Meta, OpenAI gibi şirketlerin altyapı savaşlarındaki güncel durum hakkında detaylı bilgiye Yapay Zeka Altyapı Yatırımları haberimizden ulaşabilirsiniz. ABD hükümetinin yabancı etki algısı nedeniyle DeepSeek'e karşı aldığı kısıtlama kararları sürerken, Çinli yapay zeka devinin bu uluslararası baskıya rağmen yeniliklerine devam edip etmeyeceği merak konusu.

Kaynak: DeepSeek'in Yükselişi: Yapay Zeka Sohbet Uygulaması Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey