İkinci Dünya Savaşı’nın en karanlık dönemlerinde, Üçüncü Reich’a karşı gösterilen en çarpıcı sivil direniş hikayelerinden biri, 17 yaşındaki Alman genci Helmuth Hübener’e aittir. Yönetmenliğini Matthew Whitaker’ın üstlendiği yeni biyografik yapım “Truth and Treason” (Gerçek ve İhanet), bu inanılmaz cesaret örneğini beyaz perdeye taşıyor. Ancak eleştirmenler, filmde epik bir hikaye anlatılırken kullanılan sinema dilinin fazlasıyla alışılmışın dışına çıkmadığı konusunda hemfikir.
Sıradan Bir Genç, Olağanüstü Bir Karar
Film, 1940'ların Hamburg'unda ailesiyle yaşayan ve dindar bir genç olan Helmuth Hübener'in (Ewan Horrocks) hayatını anlatıyor. Hübener, etrafındaki olayların Nazi rejimi altında nasıl değiştiğini görmeye başlayınca sorgulamalara girişiyor. Özellikle, dahil olduğu Mormon Kilisesi'nin Yahudilere kapılarını kapatması ve yakın arkadaşı Solomon Schwarz'ın sırf Yahudi olduğu için kaçırılması, onun direnişin fitilini ateşleyen olaylar oluyor.
Helmuth, ağabeyinin eve gizlice getirdiği ve yasak olan BBC yayınlarını dinleyebildiği bir radyo sayesinde, Nazi propagandasının ardındaki yalanları öğreniyor ve bu bilgileri eyleme dönüştürmeye karar veriyor.
Zeki bir öğrenci olan ve yazmaya yatkınlığı bulunan Hübener, savaşın gerçek yüzünü anlatan broşürler hazırlıyor. İki arkadaşı Karl-Heinz Schnibbe ve Rudi Wobbe ile birlikte bu broşürleri Hamburg'un dört bir yanına dağıtıyorlar. Filmin bu ilk aşamaları, gençler arasındaki gerilimi ve direnişin heyecanını başarılı bir şekilde yansıtıyor. Ancak gerçeklere sadık kalınarak, bu cesur gencin macerası kısa sürüyor ve sonunda Gestapo tarafından yakalanıyor.
Eleştirel Denge: Sanat Kaygısı mı, Tarihe Saygı mı?
“Truth and Treason” yapımının en çok eleştirilen yönü, anlattığı hikayenin muazzam gücüne rağmen sinema tekniği ve sanatsal yorum açısından çok 'güvenli' oynaması oldu. Eleştirmenler, filmin; dürüst bir niyetle yapılmış, yetkin bir biyografi olmasına rağmen, kalıp yargılardan kurtulamadığını belirtiyor.
Stereotipik Karakterler: Senaryo, karakterleri ya tamamen iyi kalpli destekçiler ya da tamamen nefret dolu faşistler olarak ayırıyor. Gri tonların ve karakter derinliğinin eksikliği hissediliyor.
Müdahaleci Müzik: Film boyunca kullanılan epik, sürükleyici müzik, izleyiciye her sahnede tam olarak ne hissetmesi gerektiğini empoze etmeye çalışıyor ve hikayenin doğal akışını bozuyor.
Aksan Sorunu: Alman hikayesinin İngilizce kesik aksanlarla anlatılması, bazı izleyiciler ve eleştirmenler tarafından tarihsel atmosferle uyumsuz bulunuyor.
Filmin ikinci yarısı, Helmuth’un Gestapo tarafından sorgulanma süreci ve işkence anlatısına odaklanıyor. Sorgulama görevlisi (Rupert Evans) ve Helmuth (Ewan Horrocks) arasındaki esir-gardiyan ilişkisi iyi işlense de, bu bölüm, filmin başlangıcındaki dinamik direniş sahnelerine göre daha az enerjik ve tahmin edilebilir bulunuyor. Yönetmenin Helmuth'un cesaretine duyduğu hayranlık samimi olsa da, samimiyetin her zaman sanatsal özgünlüğü garanti etmediği yorumları yapılıyor. Sonuç olarak, film; soylu bir adamın hayatını yeniden yaratma çabasında başarılı, ancak sinema sanatı veya taze bir eğlence sunma konusunda konvansiyonel sınırları aşamıyor.
Bu bağlamda, güncel biyografik yapımlarda giderek artan bir dürüstlük ve arşiv kullanımı eğilimi dikkat çekiyor. Örneğin, usta komedyen Ben Stiller'ın yönettiği ve ebeveynleri Jerry Stiller ile Anne Meara'nın 62 yıllık evliliğini ve kariyerini anlatan Stiller & Meara: Nothing Is Lost belgeseli, sadece bir saygı duruşu olmaktan çıkıp, arşiv görüntülerini ve kişisel anıları dürüstçe kullanarak çiftin sahne arkasındaki zorluklarını ve tutkularını olgunlukla ele alıyor. Bu yaklaşım, samimiyetin sanatsal özgünlüğü nasıl besleyebileceğini ve aile miraslarının ne kadar derinlemesine incelenebileceğini gösteriyor. Ben Stiller'ın Stiller & Meara: Nothing Is Lost belgeseli incelemesini buradan okuyabilirsiniz.
Tarihsel Bağlam ve Değer Yargısı
Helmuth Hübener’in hikayesi, gençlerin bile zorbalığa karşı ses çıkarabileceğini gösteren önemli bir dönüm noktasıdır. Filmin eleştirilere rağmen, bu tür unutulmaz direniş hikayelerini yeni nesillere aktarması takdire şayandır. Ancak modern izleyici, özellikle savaş dramalarında, hikayeyi daha derinlemesine işleyen ve karakterlerin psikolojik katmanlarını açığa çıkaran yapımlar beklemektedir. “Truth and Treason” filmi, bu beklentiyi sadece kısmen karşılayarak, türün güvenli sularında kalmayı tercih etmiştir. Bu beklenti, güncel yapımlarda 'anti-suç' (anti-true crime) olarak adlandırılan ve katili merkeze almak yerine, sistemik başarısızlıkları ve marjinalize edilmiş kurbanların yaşamlarını ön plana çıkaran yaklaşımlarla somutlaşmaktadır. Örneğin, Peacock'un 'Devil in Disguise: John Wayne Gacy' dizisi, Gacy gibi canavarlaştırılmış figürleri bile sıradanlaştırarak, hikayeyi kolluk kuvvetlerinin önyargıları ve ihmalleri üzerinden anlatmayı tercih eden cesur bir yaklaşımdır. Bu tarz, geleneksel gerçek suç (true crime) anlatılarından keskin bir dönüşü temsil eder. John Wayne Gacy'nin hikayesini anti-suç perspektifiyle ele alan bu incelemeyi okuyarak modern eğilimler hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
Kaynak: Bu haber metni, filmin eleştirel değerlendirmeleri temel alınarak hazırlanmıştır. Detaylı film incelemesi için Variety'deki orijinal kaynağı okuyabilirsiniz.
