İrlanda Film ve Televizyon Akademisi (IFTA), 98. Akademi Ödülleri için ülkeyi temsil edecek filmi açıkladığında sinema dünyasında alışılmadık bir rüzgar estirdi. Beklentilerin aksine, İrlandaca veya İngilizce bir yapım yerine, tamamen Ukrayna dilinde çekilmiş olan 'Sanatorium' adlı belgesel, En İyi Uluslararası Film kategorisinde İrlanda'nın resmi adayı olarak belirlendi. Bu cesur seçim, ülkenin son yıllarda Oscar yarışındaki yükselen grafiğinin yeni ve dikkat çekici bir halkası oldu.

Geçtiğimiz yıl 'Kneecap' filmiyle ön elemeyi geçen ve 2023'te 'The Quiet Girl' ile ilk kez adaylık kazanan İrlanda, bu yıl da geleneği bozmayarak yine özgün bir yapımla yarışa dahil oluyor. Ancak bu kez seçimin dili ve türü, kararın ardındaki stratejiyi daha da ilginç kılıyor.

Savaşın Gölgesinde Bir Şifa ve Umut Hikayesi: Sanatorium

Galway doğumlu yönetmen Gar O’Rourke'un ilk uzun metrajlı filmi olan 'Sanatorium', izleyiciyi Ukrayna'nın güneyindeki Odessa yakınlarında bulunan, 1970'lerden kalma devasa Kuyalnik Sanatoryumu'na götürüyor. Film, yanı başında devam eden savaşa rağmen bu sıra dışı mekanda aşkı, şifayı ve mutluluğu arayan küçük bir grup insanın hayatına odaklanıyor. Merkezin en büyük cazibesi ise kısırlıktan fiziksel engellere kadar pek çok rahatsızlığı iyileştirdiği söylenen gizemli siyah çamur banyoları ve Sovyet döneminden kalma terapiler.

Film, savaşın travmatik gerçekliğinden bir anlığına sıyrılıp, insan ruhunun direncini ve bir topluluğun iyileşme gücünü gözler önüne seriyor. Bu yönüyle 'Sanatorium', evrensel bir insanlık dramını yerel bir hikaye üzerinden anlatma başarısı gösteriyor.

Cesur Bir Seçim mi, Stratejik Bir Hamle mi?

Bir ülkenin, kendi resmi dilinde olmayan bir filmi Oscar'a göndermesi ilk bakışta kafa karıştırıcı gelebilir. Ancak bu durum, Akademi kuralları çerçevesinde tamamen yasal. Önemli olan filmin dili değil, yapım sürecinde hangi ülkenin yaratıcı kontrolü elinde bulundurduğudur. 'Sanatorium', bir İrlanda yapım şirketi olan Venom Films tarafından hayata geçirilen ve Screen Ireland gibi kurumlarca desteklenen bir proje.

Bu durum, İrlanda sinemasının son yıllarda benimsediği daha geniş bir stratejinin de bir yansıması. Geleneksel merkez olan Dublin'in dışına çıkarak sektörü canlandırmayı hedefleyen ve İskoçya ile yeni ortak yapım köprüleri kuran Limerick Film Lab gibi girişimler, ülkenin sinema endüstrisini bölgesel olarak güçlendirme ve küresel sahnede daha çeşitli hikayelerle var olma arzusunu gösteriyor.

Şeytanın avukatlığını yapacak olursak; bu seçimin sadece sanatsal değil, aynı zamanda jeopolitik bir mesaj taşıdığı da düşünülebilir. İrlandalı bir ekibin Ukraynalı meslektaşlarıyla iş birliği yaparak Ukrayna halkının direncini anlatan bir eser ortaya koyması, filmin uluslararası arenada duygusal bir bağ kurmasını kolaylaştırabilir. Bu durum, Akademi üyelerinin oylama sürecinde filmin hikayesine daha fazla sempati duymasına neden olabilir.

Oscar Takvimi ve İrlanda'nın Umutları

IFTA CEO'su Áine Moriarty, seçimi duyururken filmin "canlı ve görsel olarak büyüleyici manzarası ile Ukrayna'daki alışılmadık bir sağlıklı yaşam merkezinin sınırları içinde kaçış bulan renkli gerçek hayat karakterlerini" övdü. Yönetmen Gar O'Rourke ise, "Bu film, iyileşmenin gücünü, topluluğun direncini ve her şeyden önce bu kadar travmatik zamanlar karşısında Ukrayna ruhunun gücünü göstermeyi amaçladı" diyerek filmin misyonunu vurguladı.

'Sanatorium'un Oscar yolculuğundaki önemli tarihler ise şöyle:

• En İyi Uluslararası Film Kısa Listesi Açıklanması: 16 Aralık
• Nihai Beş Adayın Açıklanması: 22 Ocak

İrlanda'nın bu alışılmışın dışındaki tercihi, küreselleşen sinema endüstrisinde 'ulusal sinema' kavramının sınırlarını yeniden tartışmaya açarken, 'Sanatorium'un Oscar yarışında ne kadar ilerleyeceği şimdiden büyük bir merak konusu. Bu haberde yer alan bilgiler, Variety'de yayınlanan orijinal makaleden derlenmiştir.

Kaynak: Variety