Dijital bilgi edinme alışkanlıklarımız, yapay zekanın (YZ) hızla yayılmasıyla birlikte köklü bir dönüşüm yaşıyor. Eskiden hızlı bir araştırma için akla ilk gelen kaynaklardan biri olan Wikipedia, bu yeni çağın etkilerini şimdiden hissetmeye başladı. Wikimedia Vakfı yetkilileri, platformun insan kaynaklı sayfa görüntülemelerinde (human pageviews) kayda değer bir düşüş yaşandığını doğruladı.
Vakfın önemli isimlerinden Marshall Miller, son birkaç ay içinde insan trafiğinde geçen senenin aynı dönemine kıyasla yaklaşık %8'lik bir azalma tespit ettiklerini belirtti. Vakıf, bot tespit sistemlerini güncelledikten sonra, bu yüksek trafiğin büyük bir kısmının aslında tespit edilmekten kaçınmak üzere tasarlanmış botlardan geldiğini ortaya çıkardı. Miller, bu düşüşün ana nedeninin üretken YZ ve sosyal medyanın bilgi arama biçimlerimiz üzerindeki etkisi olduğuna inanıyor.
Doğrudan Cevaplar ve Bilgi Kaynaklarının Değişimi
Bu düşüşün temel dinamiği, arama motorlarının artık kullanıcı sorgularına doğrudan, genellikle Wikipedia içeriğine dayanan cevaplar sunması olarak yorumlanıyor. Birçok kullanıcı, karmaşık bir konuyu araştırmak yerine, Google veya diğer platformların sunduğu özetlenmiş yanıtlara yöneliyor. Bu durum, dolaylı olarak Wikipedia'nın kullanılmaya devam edildiği anlamına gelse de, doğrudan etkileşim azalıyor.
"Wikipedia, yeni bilgi yayılım formatlarının dayandığı en değerli veri kümelerinden biri olmaya devam ediyor. Neredeyse tüm büyük dil modelleri (LLM'ler) Wikipedia veri kümeleri üzerinde eğitiliyor ve arama motorları ile sosyal medya platformları, kullanıcı sorularına yanıt verirken onun bilgisini önceliklendiriyor."
Eleştirel Bakış: Wikipedia'nın Güvenilirliği Tartışması
Wikipedia'nın bilgi kaynağı olarak kullanımı, her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. Bazıları, demokratik düzenleme süreci nedeniyle güncel veya uzmanlık gerektiren konularda hatalı bilgilere rastlanabileceğini savunur. Ancak, popüler ve tartışmasız konular için temel bir anlayış edinmede sunduğu geniş kapsam ve hızlı erişim reddedilemez. Öte yandan, YZ'nin bu verileri kullanma şekli de bir soru işareti yaratıyor: Yapay zeka, en son yapılan ve doğrulanmış düzenlemeleri ne kadar isabetli bir şekilde aktarıyor?
Bu güvensizlik ortamı ve "düşük kaliteli YZ içeriği" korkusu, sadece bilgi kaynaklarını değil, yaratıcı endüstrileri de etkiliyor. Örneğin, Palworld'ün yapımcısı Pocketpair, yayıncılık kolu aracılığıyla üretken yapay zeka, Web3 veya NFT kullanan projeleri reddederek otantik insan emeğiyle üretilmiş içeriğe odaklanma stratejisi benimsiyor. Şirket, yapay zekanın pazar kalitesini düşüreceği endişesiyle bir nevi 'otantiklik pazarı' yaratmaya çalışıyor. Bu konudaki detaylı bilgilere ulaşmak için Pocketpair Palworld yapımcısının yapay zeka oyunlarını reddettiği yayıncılık stratejisi haberimize göz atabilirsiniz.
Sayfa görüntülemelerindeki bu düşüşün dolaylı ama kritik bir sonucu var: Katkıda bulunan gönüllü sayısı ve bireysel bağışlar. Wikipedia'nın gücü, büyük ölçüde küresel gönüllü topluluğunun sürekli denetiminden ve küçük bağışlarla ayakta kalmasından gelir. Daha az insan siteyi ziyaret ettiğinde, yeni gönüllülerin yetişme olasılığı ve mevcut okuyucuların projeyi maddi olarak destekleme motivasyonu düşebilir. Bu, bilginin kalitesini uzun vadede tehdit eden bir döngü oluşturabilir.
Wikimedia'nın Karşı Hamlesi: Sorumlu Erişimi Sağlama
Wikimedia Vakfı, YZ modellerinin kendileri tarafından üretilen içeriklere dayanmasına karşı pasif kalmıyor. Vakıf, üçüncü tarafların Wikipedia içeriğine ölçekli olarak sorumlu bir şekilde erişmesini ve yeniden kullanmasını sağlamak amacıyla adımlar atıyor. Bu adımlar arasında politikaların uygulanması, atıf (attribution) için bir çerçeve geliştirilmesi ve Wikimedia Enterprise gibi yeni teknik yeteneklerin geliştirilmesi yer alıyor. Amaç, YZ'nin içeriği kullanırken kaynak gösterme ve lisanslama kurallarına uymasını sağlamaktır.
Özetle, dijital bilgi ekosistemi YZ ile yeniden şekilleniyor. Wikipedia, bu değişimin bir parçası olarak trafik modeli değişse bile, hala yapay zeka sistemlerinin temelini oluşturan en büyük ve en güvenilir açık veri kaynağı olmaya devam ediyor. Ancak platformun sürdürülebilirliği, YZ'nin bilgiye olan bu dolaylı bağımlılığını nasıl yönetileceğine ve insan katkısını nasıl canlı tutacağına bağlı olacak.
Bu gelişme, internetin gelecekteki bilgi alışverişi dinamikleri hakkında önemli ipuçları sunmaktadır.
Kaynak: Bu haber, Wikipedia'nın yapay zeka ve sosyal medyanın etkisiyle insan sayfa görüntülerinde yaşadığı düşüş hakkındaki analizlere dayanmaktadır. Orijinal analize buradan ulaşabilirsiniz: PC Gamer makalesi.
