Yapay zeka teknolojisinin hızla gelişimi, beraberinde daha önce karşılaşılmamış etik ikilemleri getiriyor. Bu ikilemlerin son örneği, OpenAI'ın metinden videoya dönüştürme uygulaması Sora'da yaşandı. Sivil Haklar Hareketi'nin ikonik lideri Dr. Martin Luther King Jr.'ın dijital ikizini (deepfake) içeren saygısız videoların üretilmesi üzerine, OpenAI harekete geçmek zorunda kaldı.
Dr. King'in mirasçıları tarafından gelen yoğun talepler üzerine OpenAI, Sora kullanıcılarının artık Dr. King'in suretini kullanarak video oluşturmasını engellediğini duyurdu. Ancak bu karar, sadece buz dağının görünen yüzü olarak değerlendiriliyor; zira bu olay, vefat eden kamusal figürlerin dijital miras haklarının kimler tarafından korunacağı sorusunu gündeme taşıdı.
Saygısız "Diriliş": Sora'da Neler Üretiliyordu?
OpenAI'ın yapay zeka aracı Sora, Dr. King'in ikonik “Bir Hayalim Var” konuşmasını taklit eden veya onu çağdaşı Malcolm X ile kavga ederken gösteren videolar da dahil olmak üzere, rahatsız edici içerikler üretmek için kullanıldı. Şirket, bu tür içeriklerin "saygısız tasvirler" olduğunu kabul etti ve tarihi figürler için koruma önlemlerini güçlendirme taahhüdü verdi.
OpenAI, bu tür içeriklerin "saygısız tasvirler" olduğunu kabul etti ve tarihi figürler için koruma önlemlerini güçlendirme taahhüdü verdi.
Sadece MLK Jr. Değil: Diğer Ünlülere Yönelik Saldırılar
Dr. King bu tür yapay zeka istismarına uğrayan tek figür değil. Olayın vahametini gösteren diğer örnekler şunlardır:
- Kobe Bryant: 2020 helikopter kazasına gönderme yapan rahatsız edici videolar.
- JFK (John F. Kennedy): Suikastlarla ilgili şaka yapan deepfake'ler.
- Malcolm X: Kızı Ilyasah Shabazz'ın "derin saygısızlık" olarak nitelendirdiği kaba şakalar içeren videolar.
Ünlü aktör Robin Williams'ın kızı Zelda Williams da babasına yapılan yapay zeka "tribute" (övgü) çalışmalarını sertçe eleştirmiş, bu durumu "insan hayatlarından iğrenç, aşırı işlenmiş sosisler yapmak" olarak tanımlamıştır.
OpenAI'ın Savunması ve Özgür İfade Tartışması
OpenAI, Dr. King olayına verdiği tepkide şaşırtıcı bir şekilde "özgür ifade" argümanına sığındı. Şirket, tarihi figürlerin tasvir edilmesinde güçlü bir özgür konuşma hakkı bulunduğunu kabul etmekle birlikte, kamuya mal olmuş kişilerin ve ailelerinin en nihayetinde suretlerinin nasıl kullanılacağı üzerinde kontrol sahibi olması gerektiğine inandığını belirtti.
"Yetkili temsilciler veya miras sahipleri, suretlerinin Sora'da kullanılmamasını talep edebilirler." - OpenAI'ın Açıklaması
Bu yaklaşım, eleştirmenler tarafından 'önce hasar ver, sonra izin iste' modeli olarak görüldü. Senarist ve yapımcı Alex Hirsch, OpenAI'ın iş modelini "ünlülerin cesetlerini çıkarıp, aileleri durdurmak için yalvarana kadar onları Weekend-At-Bernies tarzında kullanmak" olarak sert bir dille eleştirdi.
Bu genel güvensizlik, sadece OpenAI’a yönelik değildir; yüksek profilli teknoloji liderlerinin yapay zekanın kısa vadeli yetenekleri hakkındaki abartılı iddialarına da yansımaktadır. Örneğin, Dead Space serisinin yaratıcısı Glen Schofield, Elon Musk’ın xAI şirketinin bir yıl içinde tamamen yapay zeka tarafından üretilmiş bir oyun çıkaracağı iddiasına sert bir tepki göstererek, bu tür söylemleri 'boş laflar' olarak nitelendirmiştir. Sektör uzmanları, teknoloji devlerinin, gerçek geliştirme sürecini anlamadan, AI’nın potansiyelini abartmasından rahatsızlık duymaktadırlar. Schofield'ın bu konudaki detaylı eleştirisine NEXUSHABER üzerinden ulaşabilirsiniz.
Değer Katma: Dijital Mirasın Korunması Kimin Hakkı?
Sentetik Dirilişin Etik Boyutu
Bu tartışma, yapay zeka etiği uzmanı Henry Ajder'ın da dikkat çektiği gibi, "Sentetik dirilişten kimin korunacağı ve kimin korunmayacağı" sorusunu doğuruyor. Dr. King gibi iyi kaynaklara ve tanınmış bir mirasa sahip olan aileler OpenAI'a itiraz edebilirken, daha az tanınmış veya mirasçıları olmayan bireylerin ölümlerinden sonra dijital suretlerinin istismar edilmesi riski bulunuyor.
Uzmanlar, toplumun yalnızca çok ünlü isimler için koruma sağlayan, diğerleri için ise 'ölümden sonra serbest kullanım'ı kabul eden bir duruma düşmekten kaçınması gerektiğini vurguluyor. Yapay zeka şirketlerinin, teknolojiyi piyasaya sürmeden önce, bireysel hakları ve insan onurunu koruyacak güçlü ve proaktif etik kalkanlar inşa etmesi gerektiği görüşü ağırlık kazanmaktadır.
OpenAI'ın MLK Jr. ile ilgili attığı adım, geç kalınmış olsa da, dijital haklar ve etik sorumluluklar konusunda önemli bir dönüm noktası teşkil ediyor. Ancak bu tür bir kontrol mekanizmasının sadece talep üzerine değil, en başta hassasiyet gösterilerek uygulanması gerektiği eleştirisi devam etmektedir.
Bu küresel etik baskılar sadece ABD merkezli yapay zeka şirketleriyle sınırlı kalmıyor. Avrupa Birliği de dijital ortamın zararlarını sınırlandırmak için somut adımlar atmaktadır. Örneğin, AB, özellikle küçüklerin dijital ortamda korunmasına yönelik çabalarını hızlandırarak, oyunlardaki 'loot box' (şans kutusu) gibi kumar benzeri mekanizmaların yasaklanmasını ve sosyal medya erişimi için ebeveyn izni olmaksızın 16 yaş sınırı getirilmesini önermektedir. Dijital hizmetlere yönelik bu tür kapsamlı düzenleme önerileri hakkında daha fazla bilgi almak için NEXUSHABER'in bu konudaki detaylı haberine göz atabilirsiniz.
Bu etik sorunların büyüklüğü, yapay zeka donanımlarının hızla yaygınlaşmasıyla doğrudan ilişkilidir. Giderek daha ucuz ve güçlü hale gelen bu donanımlar, deepfake gibi içeriklerin üretim hızını ve kalitesini artırmaktadır. Yapay zeka alanında fiyat/performans dengesinin ne denli kritik hale geldiğini anlamak için, NVIDIA DGX Spark ve AMD Strix Halo gibi YZ donanımlarının karşılaştırmasına göz atılabilir. Bu teknolojik ilerleme, etik denetim ihtiyacını da katlayarak artırmaktadır.
Kaynak: Yapay zeka etiği ve dijital miras haklarına dair bu kapsamlı tartışma, orijinal olarak PC Gamer'da yayınlanan makaleye dayanmaktadır.
