Küresel risk sermayesi (VC) dünyası, benzeri görülmemiş bir dönüşümden geçiyor. Teknoloji sektörünün devrim niteliğindeki ilgi odağı olan yapay zeka (YZ), artık yalnızca geleceğin trendi değil, aynı zamanda günümüzün en büyük finansal mıknatısı haline geldi. PitchBook tarafından yayınlanan son veriler, 2025 yılının, yapay zeka girişimlerinin küresel VC fonlarının yüzde 50’sinden fazlasını topladığı ilk yıl olacağını işaret ediyor.

Bu çarpıcı değişim, teknoloji ekosistemindeki sermaye akışının büyük ölçüde YZ’ye odaklandığını gösterirken, bu devasa fon havuzunun dışında kalan geleneksel startuplar ve küçük yatırım fonları için finansmana erişimin ne denli zorlaştığını da ortaya koyuyor. Ancak, yapay zeka dışındaki derin teknoloji (deep tech) alanlarına odaklanan ve geleneksel VC modelinin dışında konumlanan fonlar da yükselişe geçiyor. Örneğin, SpaceX'te Falcon 9 roketinin yeniden kullanılabilir hale getirilmesi projesinde kilit rol oynayan mühendis Jamie Gull, geçtiğimiz günlerde nükleer enerjiden insansı robotlara kadar dünyanın en zorlu mühendislik problemlerine çözüm arayan girişimlere yatırım yapmak üzere 15.1 milyon dolarlık erken aşama fonu Wave Function Ventures'ı kurdu. SpaceX mühendisi Jamie Gull'un derin teknoloji fonu Wave Function Ventures hakkında detaylı bilgiye sitemizden ulaşabilirsiniz.

PitchBook Verileri: YZ Dominasyonu Rakamlarla Kanıtlandı

PitchBook raporlarına göre, 2025 yılı başından bu yana küresel çapta yapılan toplam 366.8 milyar dolarlık risk sermayesi yatırımının 192.7 milyar doları, doğrudan yapay zeka sektörüne aktarıldı. Bu, toplam yatırımın %52.5’ine denk geliyor ve YZ'nin baskın gücünü net bir şekilde gözler önüne seriyor. Özellikle son çeyrekteki rakamlar, bu yoğunlaşmanın hızını gösteriyor.

Sermaye Akışı Nereye Gidiyor? Startup Harcamaları

Sermayenin YZ sektörüne yoğunlaşması sürerken, startupların bu parayı hangi araçlara harcadığı da büyük önem taşıyor. Andreessen Horowitz (a16z) tarafından hazırlanan Yapay Zeka Harcama Raporu, pazarın henüz tek bir oyuncu etrafında konsolide olmadığını, ancak harcamaların büyük bir kısmının büyük dil modeli (LLM) laboratuvarlarına aktığını ortaya koyuyor. Rapora göre, startup'ların en çok ödeme yaptığı şirketler listesinin zirvesinde açık ara farkla OpenAI yer alırken, onu hemen arkasından Anthropic takip ediyor. Bu durum, VC yatırımlarının temel YZ altyapısı ve model sağlayıcılarına yönelik olduğunu teyit ediyor. Nitekim, OpenAI, özel hisse satışı (tender offer) yoluyla değerlemesini 500 milyar dolara taşıyarak dünyanın en değerli özel şirketi unvanını kazanmıştır; bu gelişme, YZ sektörüne akan devasa sermayeyi somutlaştırmaktadır. OpenAI'ın 500 milyar dolarlık rekor değerlemesi, küresel VC ortamının geldiği noktayı açıkça gösteriyor. Startup yapay zeka harcamaları ve en çok kullanılan AI uygulamaları hakkında detaylı bilgi için sitemizi ziyaret edebilirsiniz.

Piyasa İkiye Bölünüyor: Ya YZ’desin Ya Değil

PitchBook araştırma direktörü Kyle Sanford, bu durumu piyasanın ‘ikiye bölünmesi’ (bifurcation) olarak nitelendiriyor. Sanford’a göre, yatırım almak isteyen bir şirket ya yapay zeka alanında faaliyet gösteriyor olmalı ya da piyasanın dışında kalma riskiyle karşı karşıya. Benzer bir ayrım da yatırım firmaları için geçerli: ya büyük bir firmasın ya da değilsin.

“Piyasa ikiye ayrılıyor: Ya YZ’desiniz ya da değilsiniz. Ya büyük bir firmasınız ya da değilsiniz. Fonların büyük çoğunluğu, Anthropic gibi mega anlaşmalar yapan marquee isimlere akıyor.”

Geleneksel Startuplar ve Fonlar İçin Zorluklar

Sermayenin YZ devlerine (örneğin, Eylül ayında 13 milyar dolarlık Seri F turunu duyuran Anthropic gibi) yoğunlaşması, ekosistemin geri kalanı için ciddi sonuçlar doğuruyor. Startupların ve risk fonlarının başarılı şekilde yatırım toplama sayıları son yılların en düşük seviyesine gerilemiş durumda. PitchBook verilerine göre, 2022'de küresel çapta 4.430 fon kurulurken, bu rakam 2025'te sadece 823’e düştü. Bu, risk sermayesi manzarasında daralma ve seçiciliğin arttığını gösteriyor.

Değer Katma ve Eleştirel Bakış: YZ Balonu Riski

Yapay zekanın bu kadar hızlı fon toplaması, sektörde büyük bir potansiyel olduğunu kanıtlasa da, eleştirel sesler bu yoğunlaşmanın sürdürülebilirliği konusunda endişelerini dile getiriyor. Tüm sermayenin tek bir alana (çoğunlukla temel modeller ve altyapı) yönlendirilmesi, gıda teknolojisi, temiz enerji, biyoteknoloji ve SaaS gibi diğer kritik sektörlerdeki yeniliklerin yavaşlamasına neden olabilir. Ekonomik çeşitlilik ve dayanıklılık açısından, bu 'tek odaklı' yaklaşım uzun vadede risk taşıyabilir. Tarih, aşırı yoğunlaşan sektörlerde balonların oluşabileceğini gösteriyor.

Öte yandan, yatırımcılar, YZ’nin mevcut ekonomik ortamda getiri potansiyelinin diğer hiçbir teknolojiyle karşılaştırılamayacak kadar yüksek olduğuna inanıyor. Temel YZ modellerinin, gelecekteki her iş modelinin merkezinde yer alacağı öngörüsü, mega fonların bu alana akmasının temel itici gücü olmaya devam ediyor. Bu akış, sadece model geliştiricileri değil, aynı zamanda kodlama otomasyonu gibi yüksek katma değerli alanları da besliyor; örneğin, a16z raporunda kodlama araçlarından Replit'in en çok harcama yapılan ilk 3 uygulama arasında yer alması, startup'ların verimliliklerini artırmak için bu tarz 'yardımcı pilot' (copilot) tarzı araçlara öncelik verdiğini gösteriyor. Rapordaki bir diğer önemli bulgu ise, startup'ların henüz iş akışlarını tamamen otonom hale getirecek ajantik sistemlere geçmek yerine, insan verimliliğini artıran araçları tercih etmesidir. Bu devasa potansiyelin maliyeti de çarpıcıdır: Örneğin OpenAI, yapay zeka yarışında liderliğini sürdürmek amacıyla önümüzdeki beş yıl içinde Oracle Bulut Hizmetlerine 300 milyar dolar harcamayı taahhüt etmiş, ayrıca Nvidia'dan da 100 milyar dolarlık dev bir stratejik yatırım almıştır.

Sonuç: Finansmanın Yeni Normali

VC dünyası resmi olarak Yapay Zeka Çağına girmiş durumda. Geleneksel iş modelleri, ya YZ teknolojisini hızla benimseyerek kendilerini yeniden konumlandırmak zorunda kalacaklar ya da finansman kaynaklarının daralmasıyla mücadele edecekler. Bu bifurkasyon, yatırım arayan startuplar için bir dönüm noktası teşkil ediyor ve inovasyonun yönünü kökten değiştiriyor.

Kaynak: Verilerin analizi, TechCrunch'ın Risk Sermayesi Yatırımlarına İlişkin Raporundan derlenmiştir.