Uzay denildiğinde akla ilk olarak dev roketler, yörüngede süzülen uydular ve cesur astronotlar gelse de, uzayın geleceği artık sadece itki sistemleri ve uzay araçlarıyla sınırlı değil. Modern uzay operasyonları, en az donanım kadar karmaşık algoritmalar ve yüksek işlem gücü gerektiriyor. San Francisco’da gerçekleşecek olan TechCrunch Disrupt 2025 etkinliğinde, ABD’nin önde gelen uzay araştırma kuruluşu The Aerospace Corporation, yapay zekanın (YZ) uzay ekonomisini nasıl kökten değiştirdiğini gözler önüne seriyor.

Ancak uzay teknolojilerinde inovasyon hızla ilerlerken, genel yapay zeka alanında etik ve güvenlik endişeleri de zirveye ulaşıyor. Özellikle Kaliforniya’da imzalanan ve OpenAI gibi büyük şirketleri bile şeffaflığa ve katı güvenlik protokollerine zorlayan çığır açıcı SB 53 yasası, "sınır yapay zeka"nın (frontier AI) yüksek riskli uygulamalarda güvenilirliği konusundaki küresel baskıyı artırıyor. Bu düzenleyici ortam, uzay gibi kritik sektörlerde kullanılacak YZ sistemlerinin dayanıklılığını ve güvenliğini daha da hayati hale getiriyor. Yapay zeka etiği, GPT-5’in gelişimi ve bu alandaki kritik düzenleyici adımlar hakkında daha fazla bilgi edinmek için ChatGPT Devrimi 2025, GPT-5 ve Yapay Zeka Etiğindeki Kritik Gelişmeler içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Bu yılki Disrupt etkinliğinde, yörüngede ve ötesinde risklerin ne kadar büyük olduğunu gösteren iki önemli uzay odaklı oturum düzenleniyor. Bu oturumlar, insanlığın uzaydaki varlığını keşfetme, koruma ve genişletme biçimini tanımlayacak yenilik dalgasının ön safhalarına ışık tutuyor.

Uzayın En Zorlu Problemlerine YZ Çözümleri: Girişimler Vitrini

Uzay, zayıf kalpliler için bir yer değil. Yörünge çöplerinden derin uzay navigasyonuna kadar, karşılaşılan zorluklar herhangi bir sektördeki en karmaşık sorunlar arasında yer alıyor. Bu nedenle, 27 Ekim Pazartesi günü düzenlenecek olan ilk oturumda The Aerospace Corporation, mümkün olanın sınırlarını zorlayan girişimlerin yüksek riskli bir sunum yarışmasına ev sahipliği yapacak.

Kurucuların, milyarlarca dolarlık görevlerin başarısını belirleyen sorunlara YZ destekli çözümler sunması bekleniyor. Bu girişimlerin odaklandığı kilit alanlar şunlar:

• Uzay Keşfi: Dünya’dan çok daha uzak yolculuklar için görev planlamasını ve navigasyonu otomatikleştirme.
• Yörünge Zekası: Giderek kalabalıklaşan gökyüzünde çarpışmaları önlemek amacıyla uydu davranışlarını takip etme, modelleme ve tahmin etme.
• Uzay Altyapısı: İletişim rölelerinden yörünge içi servislere kadar her şeyi optimize etmek için veri ve YZ kullanımı.

Uzay trafiğinin hızla artması, özellikle yörünge zekasını hayati kılıyor. Yapay zeka olmadan, binlerce yeni uydunun çarpışma riskini gerçek zamanlı olarak yönetmek neredeyse imkansız hale geliyor. Bu girişimler, uzayın sürdürülebilirliği için kritik bir rol oynuyor.

AI at the Edge: Sınırlarda Otonom Zeka

İlk vitrin cesur yeni oyuncuları öne çıkarırken, ikinci oturum kritik bir temaya odaklanıyor: Sınırda Yapay Zeka (AI at the Edge). Uzay, affetmeyen bir ortamdır; yüksek gecikme süreleri (latency), sınırlı bant genişliği ve görev açısından kritik karar verme gereksinimi, geleneksel bulut bilişimi pratik olmaktan çıkarır.

Bu bağlamda, Norveçli startup Hance'ın geliştirdiği ve sadece 242 kB boyutunda olan yapay zeka ses işleme yazılımı, Edge AI'ın potansiyelini gösteren çarpıcı bir örnektir. Bu ultra küçük model, F1 yarışlarındaki kritik iletişimden savunma sanayiine kadar yüksek riskli senaryolarda 10 milisaniye gibi gerçek zamanlı gecikme süreleriyle çalışarak gürültü giderme ve konuşma netliğini artırma yeteneği sunar. Uzay araçlarının da Intel'in nöral işleme ünitelerine (NPU) adapte edilen bu gibi kompakt çözümlere ihtiyacı vardır. Hance’ın 242 kB yapay zeka ses işleme çözümü gibi yenilikler, yörüngedeki cihazların buluta bağımlı kalmadan otonom hareket etmesinin kapısını açıyor.

Bu otonomi ihtiyacını, genel yapay zeka alanındaki gelişmeler de destekliyor. Örneğin, Ağustos 2025’te piyasaya sürülen GPT-5 gibi yeni nesil dil modelleri, artık sadece metin üretmekle kalmayıp uygulama kodlama, takvim yönetimi ve araştırma özetleri hazırlama gibi karmaşık görevleri otonom olarak yerine getirebilecek şekilde tasarlandı. Bu tür görev odaklı YZ yetenekleri, uzay araçlarının zorlu koşullarda insan müdahalesi olmadan çalışabilmesi, arıza tespiti yapabilmesi ve kritik kararları anlık verebilmesi için bir model oluşturuyor.

Bu oturum, önde gelen yenilikçileri bir araya getirerek şu konuları masaya yatıracak:

• Uzay araçlarını daha akıllı ve güvenli hale getiren Otonom Sistemler.
• Düşmanca ortamlar için tasarlanmış Dayanıklı İşlem Mimarileri.
• Ham uydu verilerini gerçek zamanlı, eyleme dönüştürülebilir içgörülere dönüştüren Yerleşik Zeka.

Burada YZ teorisi, uzay uçuşunun gerçekliğiyle çarpışıyor ve girişimler, daha küçük, daha hızlı ve daha akıllı sistemlerin dev rakiplerini bile geride bırakabileceğini kanıtlıyor.

Etkinlik Programı ve Önemli Detaylar

The Aerospace Corporation’ın TechCrunch Disrupt 2025’teki bu özel programları, hem donanımın hem de yazılımın uzayın geleceğini inşa etmek için nasıl birleştiğine dair nadir bir bakış sunuyor. Eğer yenilik, altyapı veya trilyon dolarlık uzay ekonomisinin bir sonraki aşamasıyla ilgileniyorsanız, bu detayları kaçırmamalısınız. Detaylı bilgi ve etkinlik programı için TechCrunch'ın ilgili içeriğine buradan ulaşabilirsiniz.