Amerika Birleşik Devletleri'nde aylardır süren belirsizlik, mahkeme kararıyla son buldu. Trump yönetimi, eyaletlerin elektrikli araç (EV) şarj altyapısını kurması için ayrılan 5 milyar dolarlık devasa fonu yasadışı bir şekilde dondurduğu gerekçesiyle açılan davayı kaybetmesinin ardından, paranın kullanımına yönelik yeni bir rehber yayınladı. Fonların serbest bırakılması sektör için iyi bir haber olsa da, rehberde yapılan köklü değişiklikler ciddi endişeleri de beraberinde getirdi.
Ulaştırma Bakanlığı (DOT), fonların kullanımına ilişkin yeni kuralları duyurarak aylardır süren bekleyişe son verdi. Ancak bu yeni dönem, projenin orijinal hedeflerinden önemli sapmalar içeriyor. Özellikle çevresel ve sosyal koruma maddelerinin kaldırılması, fonların nasıl kullanılacağı konusunda yeni bir tartışma başlattı.
Öne Çıkanlar
- Fon Serbest Kaldı: Mahkeme kararı sonrası 5 milyar dolarlık Ulusal Elektrikli Araç Altyapısı (NEVI) programı fonu kullanıma açıldı.
- Kritik Şartlar Kaldırıldı: Yeni rehber, tüketici koruması, çevresel etki değerlendirmesi ve acil durum planları gibi zorunlulukları ortadan kaldırıyor.
- Sosyal Eşitlik Göz Ardı Edildi: Kırsal ve dezavantajlı bölgelere belirli oranda istasyon kurma şartı kaldırıldı.
- İş Gücü Standartları Zayıflatıldı: Güçlü işçilik, güvenlik eğitimi ve azınlıklara ait işletmelere fırsat tanıma gibi maddeler metinden çıkarıldı.
Sürecin Perde Arkası: Dondurulan Fonlar ve Hukuki Mücadele
Her şey, Trump yönetiminin Kongre tarafından onaylanan NEVI programı fonlarını aylarca bekletmesiyle başladı. Bu duruma tepki gösteren bir grup eyalet, yönetime karşı hukuki bir süreç başlattı. Eyaletler, fonların yasadışı bir şekilde dondurulduğunu savunarak yönetimi dava etti.
Haziran ayında davaya bakan mahkeme, eyaletlerin davayı kazanma ihtimalinin yüksek olduğuna hükmederek yönetimin fonları dondurma işlemine karşı bir ihtiyati tedbir kararı aldı. Bu karar, yönetimi geri adım atmaya zorlayan en önemli etken oldu.
İlginç bir şekilde, Ulaştırma Bakanı Sean Duffy liderliğindeki DOT, bir yandan fonları bekletirken diğer yandan eyaletleri parayı harcamakta yavaş davranmakla eleştiriyordu. Mayıs ayı itibarıyla 5 milyar dolarlık fonun yaklaşık %84'ünün hala projelere bağlanmamış olması, bu eleştirilerin temelini oluşturuyordu. Yönetim ise gecikmenin sebebini, programın öncelikleriyle uyumlu hale getirilmesi için yapılan bir "gözden geçirme süreci" olarak açıklamıştı. Pazartesi günü yayınlanan yeni rehber, bu "gözden geçirmenin" ne anlama geldiğini net bir şekilde ortaya koydu.
Yeni Kurallar Ne Anlama Geliyor? İşte Kaldırılan Önemli Maddeler
Yönetimin yeni rehberi, şarj istasyonlarının kurulum sürecini "basitleştirme" odağıyla hazırlandı. Ancak bu basitleştirme, daha önce zorunlu olan birçok denetim ve koruma mekanizmasının kaldırılması anlamına geliyor. Aşağıdaki tablo, yapılan temel değişiklikleri özetlemektedir.
| Kaldırılan Şart | Potansiyel Etkisi |
|---|---|
| Tüketici korumaları, acil durum tahliye planları ve çevresel konumlandırma analizleri. | İstasyonların çevresel açıdan hassas bölgelere kurulabilmesi ve kullanıcı güvenliğinin ikinci plana atılması riski. |
| İstasyonların belirli bir yüzdesinin kırsal, hizmetten yoksun ve dezavantajlı topluluklarda inşa edilmesi zorunluluğu. | Elektrikli araç altyapısının sadece kârlı ve yoğun nüfuslu bölgelerde yoğunlaşması, dijital ve ekonomik uçurumun derinleşmesi. |
| Güçlü işçilik standartları, güvenlik eğitimi ve montaj kalitesi şartları. | İnşaat kalitesinin düşmesi, çalışan güvenliğinin azalması ve uzun vadede bakım maliyetlerinin artması. |
| Azınlıklara ve kadınlara ait küçük işletmelere projelerde yer alma fırsatı sunulması. | Ekonomik fırsatların daha büyük ve yerleşik şirketler lehine dağılması, girişimcilik ekosisteminde çeşitliliğin azalması. |
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Konuyla ilgili akıllara gelebilecek bazı sorular ve cevapları:
- Fonlar neden dondurulmuştu?
Trump yönetimi, fonların kendi idari öncelikleriyle uyumlu olup olmadığını "gözden geçirmek" için dondurduğunu iddia etti. Ancak eyaletler bunun yasadışı bir engelleme olduğunu savundu ve mahkeme de bu yönde bir karar verdi. - NEVI programı tam olarak nedir?
Ulusal Elektrikli Araç Altyapısı (National Electric Vehicle Infrastructure - NEVI) programı, ABD genelinde stratejik otoyol koridorları boyunca halka açık ve güvenilir bir EV şarj ağı oluşturmayı amaçlayan, İki Partili Altyapı Yasası'nın bir parçası olarak oluşturulmuş bir finansman programıdır. - Bu değişiklikler eyaletleri nasıl etkileyecek?
Eyaletler artık daha az bürokrasi ile projeleri daha hızlı onaylayabilecek. Ancak kaldırılan sosyal ve çevresel şartlar, projelerin uzun vadeli sürdürülebilirliği ve toplumsal faydası konusunda eyalet yönetimlerini daha fazla sorumlulukla baş başa bırakacak.
Sonuç olarak, 5 milyar dolarlık fonun serbest kalması elektrikli araç devrimini hızlandırma potansiyeli taşısa da, bu sürecin hangi standartlar ve öncelikler çerçevesinde ilerleyeceği artık eyaletlerin ve kamuoyunun daha yakından takip etmesi gereken kritik bir konu haline gelmiştir.
Bu haberin hazırlanmasında TechCrunch'ta yayınlanan orijinal metinden faydalanılmıştır.
