Teksas'ın güney ucunda, SpaceX tarafından kurulan ve geleceğin uzay üssü olarak lanse edilen Starbase şehrinde, altyapı çalışmaları roket rampalarından daha temel bir ihtiyaca odaklanmış durumda: Su. Ancak bu basit ihtiyaç, modern bir 'şirket şehri'nin tanımını yeniden şekillendiren karmaşık bir güç oyununa dönüşüyor.
SpaceX, şu ana kadar çalışanları ve bölgedeki sakinler için içme suyunu kamyonlarla taşıyordu. Bu yöntem, günlük 60.000 galonluk bir limitle kısıtlıydı ve şirketin büyüme hedeflerinin önünde bir engel teşkil ediyordu. Çözüm olarak Brownsville şehrinden Starbase'e uzanacak dev bir su boru hattı projesi başlatıldı. Bu hat, şirketin daha fazla konut ve tesis inşa etmesinin önünü açacak. Fakat projenin detayları, suyun kimin kontrolünde olacağı ve kimin hangi şartlarda faydalanacağı konusunda ciddi endişeler doğuruyor.
Avantajlı Anlaşma ve Ortada Kalan Komşular
Brownsville Kamu Hizmetleri Kurulu (BPUB), SpaceX ile yapılan anlaşmayı doğruladı. Anlaşmanın en dikkat çekici yanı, SpaceX'in kendi şehrini kurmuş olmasına rağmen, daha ucuz bir tarife olan 'şehir içi müşteri' statüsünde değerlendirilmesi. SpaceX, boru hattının tüm masraflarını karşılayacak olsa da, bu indirimli tarife şirkete önemli bir mali avantaj sağlıyor.
Ancak madalyonun diğer yüzü, bölgede yaşayan ve SpaceX'e bağlı olmayan yaklaşık 40 mülk sahibi için oldukça karanlık. Cameron County, daha önce bu hanelere 'nezaketen' sağladığı su hizmetini aniden kesti ve sorumluluğun artık Starbase şehrine ait olduğunu bildirdi. Starbase yönetimi ise, belediyenin su dağıtımı yapma gibi bir yasal yetkisi veya operasyonel kapasitesi olmadığını belirterek topu taca attı. Bu durum, bölge sakinlerini susuzluk tehlikesiyle baş başa bıraktı.
SpaceX'in Tartışmalı 'Su Anlaşması' Teklifi
SpaceX'in, suya erişim sağlamak için komşularına sunduğu iddia edilen 'koşulsuz ve daimi anlaşma' metni şu şok edici şartları içeriyor:
- Bölge sakinleri, fırlatma, test veya diğer operasyonel faaliyetler sırasında alanı terk etmeyi kabul edecek.
- SpaceX'in suyun kalitesi veya hacmi konusunda hiçbir garantisi veya yükümlülüğü olmayacak.
- Sakinler, suyla ilgili yaşanabilecek sorunlar için şirkete karşı yasal veya parasal bir talepte bulunma hakkından feragat edecek.
Kamu Hizmeti Olmayan Bir Şehir
Mayıs ayında resmen kurulan Starbase şehri, SpaceX yöneticileri tarafından yönetiliyor ve bir belediye gibi görünse de temel kamu hizmetlerini sunmuyor. Şehir yöneticisi Kent Myers, "Starbase Şehri herhangi bir kamu hizmeti sağlamamaktadır. Bu hizmetler şehir sınırları içinde SpaceX tarafından sağlanmaktadır" diyerek durumu özetliyor. Bu, inşa edilecek boru hattının kamusal bir altyapı değil, tamamen SpaceX kontrolünde özel bir sistem olacağı anlamına geliyor.
SpaceX, Teksas'ta su perakendeciliği yapma yetkisi veren ve üçüncü taraflara hizmet etme zorunluluğu getiren resmi bir lisansa (CCN) sahip değil. Bu yasal boşluk, şirketi komşularına su sağlama yükümlülüğünden kurtarıyor ve onlara kendi şartlarını dayatma gücü veriyor.
Sonuç olarak, Starbase'e hayat vermesi beklenen su boru hattı, SpaceX için bir büyüme anahtarıyken, bölgedeki komşuları için bir varoluşsal tehdit unsuru haline geliyor. Proje, bir şirketin kendi şehrini kurup temel bir yaşam hakkı olan suyu nasıl bir koz olarak kullanabileceğinin endişe verici bir örneğini sunuyor ve 'şirket şehri' kavramının 21. yüzyıldaki potansiyel tehlikelerini gözler önüne seriyor.
