Hindistan'ın en varlıklı iş insanı ve Reliance Industries Yönetim Kurulu Başkanı Mukesh Ambani, ülkesinin dijital geleceğini kökten değiştirecek iddialı bir planı hayata geçiriyor. Ambani, yeni kurulan Reliance Intelligence çatısı altında, Hindistan'ın ulusal yapay zeka (YZ) omurgasını oluşturmak üzere Google Cloud ve Meta gibi teknoloji devleriyle stratejik iş birliklerine imza attığını duyurdu. Bu hamle, Hindistan'ın küresel YZ yarışında ABD ve Çin'in ardından önemli bir oyuncu olma hedefini net bir şekilde ortaya koyarken, küresel yapay zeka ekosistemindeki donanım gücünün, özellikle de yüksek performanslı çip çözümlerinin kritik rolünü de bir kez daha gözler önüne seriyor. Nitekim, teknoloji dünyasının önde gelen risk sermayesi şirketlerinden Andreessen Horowitz (a16z) tarafından yayımlanan son rapora göre, bu küresel yapay zeka yarışında Google'ın Gemini'si ve xAI'ın Grok'u gibi platformlar, uzun süredir pazar lideri olan OpenAI'ın ChatGPT'si ile arasındaki farkı hızla kapatıyor. Bu dinamik rekabet, Hindistan'ın da dahil olduğu tüm aktörler için hem fırsatlar hem de zorluklar barındırıyor. Yapay zeka pazarındaki bu kıyasıya rekabetin detaylarını öğrenmek için tıklayın.

Reliance Intelligence: Ulusal Bir Vizyon

Reliance Industries'in 48. yıllık genel kurul toplantısında tanıtılan Reliance Intelligence, çeşitli sektörler için kurumsal araçlar ve hizmetler de dahil olmak üzere ulusal ölçekte bir yapay zeka altyapısı oluşturmayı hedefliyor. Mukesh Ambani, ana konuşmasında bu yeni girişimi şöyle özetledi:

"Reliance Intelligence, dünya standartlarında araştırmacılar, mühendisler, tasarımcılar ve ürün geliştiriciler için bir yuva yaratacak. Araştırmanın hızı ile mühendisliğin titizliğini birleştirerek fikirlerin yeniliklere ve uygulamalara dönüşmesini sağlayacak, Hindistan'a ve dünyaya çözümler sunacaktır."

Google Cloud Ortaklığı: Dev Bir Yapay Zeka Bulut Altyapısı

Reliance'ın bu iddialı planının ilk adımlarından biri, önemli teknoloji ortaklarından Google ile atıldı. Şirketler, Hindistan'da özel bir yapay zeka bulut altyapısı inşa etmek üzere güçlerini birleştirdi. Bu ağ, ülkenin batısındaki Gujarat eyaletinde yer alan Jamnagar şehrinde büyük bir veri merkezi ile başlayacak. Ortak açıklamalarında belirtildiği üzere, bu özel bulut bölgesi Reliance'ın Jio ağı ve kendi enerji varlıklarını kullanarak her boyuttan işletmeye, geliştiricilere ve devlet kurumlarına yapay zeka odaklı hizmetler sunmasını sağlayacak. Nitekim, küresel yapay zeka patlamasının en büyük tetikleyicilerinden biri olan veri merkezi iş kolundaki devasa talep, Nvidia gibi şirketlerin rekor satışlar yapmasını sağlayarak bu tür altyapıların temelini oluşturuyor.

Google CEO'su Sundar Pichai, sanal genel kurul toplantısında gönderdiği video mesajında, Google Cloud'un Reliance'ın kritik iş yüklerine güç verdiğini ve gelişmiş YZ girişimlerinde birlikte yenilik yaptıklarını vurgulayarak, “Bu sadece başlangıç” dedi. Ancak, ortaklığın finansal detayları hakkında Google'dan henüz bir açıklama gelmedi. Bu bağlamda Google'ın yapay zeka alanındaki yükselişi oldukça dikkat çekici. a16z rapor serisinde ilk kez Google, üretken yapay zeka tüketici web ürünleri listesinde dört ayrı ürünle (Gemini, AI Studio, NotebookLM ve Google Labs) kendine yer bularak güçlü bir yükseliş sergiledi. Özellikle mobil cihazlarda Gemini, aylık aktif kullanıcı sayısı ChatGPT'nin yaklaşık yarısı kadar olmasına rağmen, aradaki farkı kapatıyor ve mobil tarafta özellikle Android kullanıcıları arasında güçlü bir benimseme görüyor. Web'de de Gemini, ChatGPT'nin ziyaretlerinin yaklaşık %12'sini alarak ikinci sırada yer alıyor.

Meta ile Ortak Girişim: Llama ve Kurumsal Yapay Zeka Çözümleri

Reliance, bir diğer büyük teknoloji yatırımcısı olan Meta ile de ortak bir girişim kurduğunu açıkladı. Bu iş birliği, Hindistan'daki ve seçili uluslararası pazarlardaki müşterilere yönelik kurumsal yapay zeka çözümlerini geliştirmeyi ve ölçeklendirmeyi amaçlıyor. Anlaşma kapsamında Reliance ve Meta, sırasıyla %70 ve %30'luk bir sahiplik payıyla toplamda 8.55 milyar Rupi (yaklaşık 100 milyon dolar) yatırım yapmayı taahhüt etti.

Bu ortaklık, Meta'nın Llama tabanlı kurumsal yapay zeka platformu-hizmet olarak sunacak. Bu sayede işletmeler; satış, pazarlama, BT, müşteri hizmetleri ve finans gibi çeşitli kullanım senaryoları için üretken YZ modellerini özelleştirebilecek, dağıtabilecek ve yönetebilecek. Ayrıca, önceden yapılandırılmış bir dizi YZ çözümü de sunulacak. Bu gelişme, Meta'nın kısa süre önce YZ girişimlerini yeni Superintelligence Labs çatısı altında yeniden yapılandırmasından ve üst düzey YZ yeteneklerini bünyesine katmasından (hissedarların endişeleri nedeniyle işe alımlara ara verilse de) sadece haftalar sonra geldi. Ancak, aynı a16z raporu, Meta'nın genel tüketici yapay zeka pazarındaki konumunu daha karmaşık gösteriyor. Rapora göre Meta AI, web'de 46. sırada kalırken, mobil yapay zeka uygulamaları listesine giremedi. Bu durumun kısmen, Meta AI'ın bazı kullanıcı gönderilerini rızaları olmadan kamuya açık şekilde paylaşmasıyla ilgili haberlerden kaynaklandığı düşünülüyor. Gizlilik endişeleri, bir yapay zeka uygulamasının benimsenmesi önündeki en büyük engellerden biri olmaya devam ediyor ve Meta'nın bu yeni girişimiyle bu algıyı nasıl yöneteceği merak konusu.

Meta CEO'su Mark Zuckerberg, hazırladığı açıklamada, “Bu ortak girişim aracılığıyla Meta'nın Llama modellerini gerçek dünya kullanımına sunuyoruz” dedi.

İşlemin, olağan yasal onaylara tabi olduğu ve 2025'in dördüncü çeyreğinde tamamlanması bekleniyor.

Ambani'nin Gelecek Planları: Uluslararası Büyüme ve Halka Arz

Mukesh Ambani, Reliance'ın Hindistan dışına çıkarak amiral gemisi iştiraki Reliance Jio Platforms'u uluslararası pazarlara taşımayı planladığını da duyurdu. Ayrıca, Jio'nun uzun süredir beklenen ve başlangıçtaki gecikmelerin ardından 2026'nın ilk yarısında halka arz başvurusunda bulunmayı hedeflediğini açıkladı. Bu, şirketin küresel arenada daha da büyüme arzusunu gösteriyor.

OpenAI ile Potansiyel İş Birliği: Küresel Bir Oyuncu Olma Yolunda

Reliance'ın ayrıca, Hindistan'da yakın zamanda 5 dolar altı ChatGPT aboneliğini tanıtan ve bu yılın sonlarında Yeni Delhi'de bir ofis kurmayı planladığını açıklayan OpenAI ile de bir ortaklık arayışında olduğu bildiriliyor. Konuya yakın iki kaynağın TechCrunch'a verdiği bilgiye göre, ortaklığın detayları Sam Altman'ın önümüzdeki ay Hindistan ziyaretinde açıklanabilir. Bu potansiyel iş birliği, Reliance'ın yapay zeka ekosistemindeki stratejik derinliğini daha da artıracaktır.

Reliance'ın Mevcut AI ve Bulut Ekosistemi: Çok Yönlü Bir Yaklaşım

Reliance, yapay zeka ve bulut alanında zaten aktif bir oyuncu. Şirket, Hindistanlı işletmelere Azure bulut platformunu sunmak için Microsoft ile ortaklık kurmuştu. Ayrıca, tüketicilere yönelik 100 GB ücretsiz depolama alanı sunan JioAICloud hizmetine sahip. Bu tüketici bulut hizmeti, 40 milyon kullanıcıya ulaştı ve sesli arama desteği ile fotoğrafları yapay zeka destekli videolara, kolajlara ve tanıtım videolarına dönüştüren bir YZ Oluşturma Merkezi ile güncellendi.

Reliance, Snap Spectacles ve Ray-Ban Meta gözlüklerine yanıt olarak kendi yapay zeka tabanlı akıllı gözlükleri JioFrames'i de tanıttı. Benzer şekilde, Şubat ayındaki lansmanından bu yana 600 milyondan fazla kullanıcıya ve 300 milyon ücretli aboneye ulaşan streaming platformu JioHotstar'a da YZ entegrasyonu yapıyor. Yeni YZ özellikleri arasında "Riya" sesli asistanı ve YZ ses klonlama ile dudak senkronizasyonu teknolojisi kullanılarak içeriğin Hint dillerine çevrilmesi yer alıyor.

Sektördeki Rekabet ve Zorluklar: Hindistan AI Arenası

Ambani'nin vizyonu ne kadar iddialı olsa da, Hindistan yapay zeka arenasındaki rekabet kızışıyor ve önemli zorluklar mevcut. Nitekim, MIT'nin NANDA girişimi tarafından yayımlanan güncel bir rapora göre, şirketlerdeki üretken yapay zeka pilot projelerinin şaşırtıcı bir şekilde **yüzde 95'i başarısızlıkla sonuçlanıyor**. Bu çarpıcı istatistik, yapay zekanın sunduğu potansiyele rağmen, işletmelerin bu teknolojiyi güvenilir ve verimli bir şekilde entegre etme konusundaki derin güçlüklerini ortaya koyuyor. Özellikle yapay zeka modellerinin 'halüsinasyon' olarak bilinen yanlış bilgi üretme eğilimi, şeffaflık eksikliği ve dolaylı 'prompt-injection' saldırıları gibi yeni güvenlik riskleri bu başarısızlıklarda önemli rol oynuyor. Bu zorluklara çözüm arayan genç girişimlerden **Maisa AI**, Avrupa'nın önde gelen risk sermayesi şirketlerinden Creandum liderliğindeki turda 25 milyon dolarlık tohum yatırım alarak dikkat çekti ve bu başarısızlık oranına 'zincir-iş' (chain-of-work) yaklaşımıyla çözüm sunmayı hedefliyor. Kurumsal yapay zeka başarısızlık oranına Maisa AI'ın sunduğu çözümü detaylı incelemek için tıklayın. yapay zeka çip pazarında rekor satışlar gerçekleştiren Nvidia'nın dahi Çin pazarında yaşadığı zorluklar, küresel jeopolitik gerilimlerin teknoloji tedarik zincirleri üzerindeki etkisini açıkça gözler önüne sermektedir. Global arenada ise Andreessen Horowitz'in raporu, yapay zeka pazarında 'yakalama' eğilimini açıkça ortaya koyuyor. Özellikle xAI'ın Grok'u, web'de dördüncü, mobilde ise 23. sırada yer alarak hızlı bir büyüme sergiliyor. X platformu üzerinden lansmanının ardından 20 milyonun üzerinde aylık aktif kullanıcıya ulaşması ve Grok 4'ün piyasaya sürülmesiyle kullanıcı tabanının yaklaşık %40 artması, bu platformun dinamizmini gösteriyor. Öte yandan, tarayıcılar da yapay zeka laboratuvarları için yeni bir savaş alanına dönüşmüş durumda. Anthropic'in 'Claude for Chrome' hamlesi, Perplexity'nin kendi yapay zeka ajanı içeren tarayıcısı Comet ve OpenAI'nin de benzer bir tarayıcı üzerinde çalıştığı söylentileri, kullanıcıların internetle etkileşim biçiminde köklü bir değişimin habercisi. Bu rekabet, aynı zamanda dolaylı 'prompt-injection' saldırıları gibi yeni güvenlik risklerini de beraberinde getiriyor. Reliance'ın rakibi Bharti Airtel, ülkenin Jio'dan sonraki en büyük ikinci telekomünikasyon şirketi olarak, yılın başlarında Perplexity ile ortaklık kurarak 360 milyondan fazla abonesine 12 ay boyunca Perplexity Pro'ya erişim imkanı sunmuştu. Bu, pazar payı için mücadeleyi açıkça gösteriyor.

Ulusal bir YZ omurgası inşa etmek, muazzam bir yatırım ve teknik kapasite gerektiriyor. Düzenleyici onaylar, yetenekli mühendislerin ve araştırmacıların çekilmesi, veri gizliliği ve etik YZ kullanımı gibi konular, projenin başarısını etkileyebilecek kritik faktörler arasında yer alıyor. Ayrıca, büyük ölçüde batılı teknoloji devleriyle kurulan ortaklıklar, Hindistan'ın tamamen yerli bir YZ inovasyonu yaratma potansiyelini bir miktar gölgede bırakabilir mi sorusunu da akla getiriyor.

Mukesh Ambani'nin Google ve Meta ile yaptığı bu stratejik ortaklıklar, Hindistan'ın küresel teknoloji haritasındaki konumunu güçlendirme ve yapay zeka çağının getirdiği fırsatları yakalama kararlılığını gösteriyor. Bu devasa yatırımlar ve iş birlikleri, ülkenin dijital dönüşümünü hızlandırırken, aynı zamanda yerel inovasyonu ve teknoloji tabanlı ekonomiyi de önemli ölçüde etkileyecek potansiyele sahip. Projenin başarılı olması durumunda, Hindistan'ın sadece bölgesel değil, küresel bir yapay zeka gücü olarak yükselişine tanık olabiliriz.

Kaynak: TechCrunch