Yapay zeka dünyası, teknoloji ve sanat arasındaki gerilimi bir kez daha gözler önüne seren tarihi bir uzlaşmaya sahne oldu. Claude yapay zeka modelinin geliştiricisi Anthropic, yaklaşık yarım milyon yazarı kapsayan bir toplu davada 1.5 milyar dolar ödemeyi kabul etti. Bu rakam, ABD telif hakkı tarihindeki en büyük ödemelerden biri olarak kayıtlara geçerken, kutlamalar için henüz erken olabilir. Zira bu anlaşmanın detayları, yazarlar için bir zaferden çok, teknoloji şirketlerinin gelecekteki hamlelerini meşrulaştıran bir Pirus zaferi olabilir.

Anlaşmaya göre, davaya dahil olan her yazar en az 3.000 dolarlık bir ödeme alacak. Peki, bu devasa meblağ neden ödeniyor? İlk bakışta, Anthropic'in yapay zekasını eğitmek için yazarların eserlerini izinsiz kullandığı için cezalandırıldığı düşünülebilir. Ancak davanın merkezindeki asıl suçlama bu değil.

Davanın Kilit Noktası: Yapay Zeka Eğitimi Değil, Korsanlık

Bartz v. Anthropic olarak bilinen davanın en kritik detayı, şirketin yapay zeka modelini eğitmek için kullandığı verileri elde etme yönteminde yatıyor. Anthropic, milyonlarca kitabı yasal yollarla satın almak yerine, 'gölge kütüphaneler' olarak adlandırılan korsan kaynaklardan indirerek kullandı. Federal Yargıç William Alsup'un kararı da bu noktada ayrışıyor. Yargıç, Anthropic'in bu eylemini açık bir korsanlık faaliyeti olarak değerlendirdi ve davayı duruşmaya taşıyan temel sebep buydu.

İlginç bir şekilde, Yargıç Alsup, yapay zekanın telif hakkıyla korunan materyallerle eğitilmesinin bizatihi yasa dışı olmadığına hükmetti. Yargıç, bu durumu 'dönüştürücü kullanım' (transformative use) olarak nitelendirerek, 1976'dan kalma 'adil kullanım' (fair use) doktrini kapsamında değerlendirdi. Karara göre, yapay zeka bu eserleri kopyalamak için değil, onlardan öğrenerek tamamen yeni bir şey yaratmak için kullanıyor.

Adil Kullanım mı, Sistematik Sömürü mü?

Bu karar, teknoloji ve hukuk dünyasında büyük bir tartışma başlattı. 'Adil kullanım' doktrini, bir yazarın ilham almak için başka eserleri okumasına benzetiliyor. Ancak eleştirmenler, bir insanın hayatı boyunca okuyabileceği kitap sayısıyla, bir yapay zeka modelinin saniyeler içinde milyonlarca kitabı 'sindirmesi' arasında devasa bir ölçek farkı olduğuna dikkat çekiyor. Bu durumun, özgün eserlerin değerini düşürdüğü ve gelecekte yazarların yerini alabilecek bir teknolojiyi beslediği savunuluyor.

Gelecek Davalar İçin Bir Emsal Karar

Anthropic'in bu uzlaşmayla duruşmaya gitmekten kaçınması, şirketin daha derin hukuki tartışmalardan uzak durma stratejisinin bir parçası. Ancak bu dava, Meta, Google, OpenAI, Midjourney ve rekor sürede milyarlarca dolarlık değere ulaşan Avrupalı rakip Mistral AI gibi diğer teknoloji devlerine karşı açılmış onlarca benzer dava için önemli bir emsal teşkil ediyor. Artık teknoloji şirketlerinin savunması daha net: 'Veriyi nasıl elde ettiğimiz tartışılabilir, ancak onu eğitim için kullanmamız yasaldır.'

Ancak bu hukuki mücadeleler, madalyonun sadece bir yüzünü temsil ediyor. Teknoloji devleri telif hakkı davalarıyla uğraşırken, bir yandan da yapay zeka modellerinin en temel zayıflıklarından biri olan 'halüsinasyon' sorunuyla boğuşuyor. OpenAI gibi şirketlerin de kabul ettiği üzere yapay zeka halüsinasyonları, modellerin kendinden emin bir şekilde tamamen yanlış bilgiler üretmesi anlamına geliyor. Bu durum, eğitim verilerinin doğruluğundan ziyade, modellerin cevap vermeye yanlış teşvik edilmesiyle ilişkilendiriliyor ve telifli içeriklerin nasıl kullanıldığı kadar, bu içeriklerden ne kadar güvenilir çıktılar üretildiği sorusunu da gündeme getiriyor. Nitekim OpenAI'ın, artan kullanıcı eleştirileri ve yasal baskılar karşısında ChatGPT'nin kişiliğini şekillendiren Model Davranışı ekibini yeniden yapılandırması da bu içsel zorlukların şirket yapısına yansıdığının somut bir göstergesi.

Sonuç olarak, Anthropic'in ödediği rekor tazminat, yazarlar için kısa vadeli bir finansal kazanım sunsa da, uzun vadede telif hakkı yasalarının yapay zeka karşısındaki zayıflığını ortaya koyuyor. Bu uzlaşma, korsanlığa karşı bir ceza niteliği taşırken, yapay zekanın yaratıcı endüstriler üzerindeki etkisine dair temel soruyu yanıtsız bırakıyor ve hatta teknoloji şirketlerinin lehine bir içtihat yaratıyor. Telif hakkı savaşları bitmedi, sadece şekil değiştirdi.

Bu haberde yer alan bilgiler, TechCrunch'ta yayınlanan orijinal makaleden derlenmiştir.