Eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore'un öncülüğünde kurulan kar amacı gütmeyen Climate Trace organizasyonu, dünya genelindeki kirleticilere saklanacak yer bırakmayacak çığır açan bir araç geliştirdi. Yapay zeka destekli bu yeni sistem, dünya çapında 660 milyondan fazla kaynaktan yayılan ince partikül madde (PM2.5) kirliliğini takip etme kapasitesine sahip. Bu proje, fosil yakıtların yalnızca gezegenin ısınmasına değil, aynı zamanda her yıl tahminen 10 milyon insanın ölümüne neden olan ölümcül hava kirliliğine de yol açtığı gerçeğine dikkat çekiyor.

“Uzun süredir, bazı çevrelerin geleneksel hava kirliliği veya PM2.5 olarak adlandırdığı küresel halk sağlığı krizine daha fazla dikkat çekmeye çalışıyordum” diyen Gore, “İnsanların soludukları kirlilik hakkında, nereden geldiği ve miktarları hakkında kesin bilgi edinmeleri zordu” ifadelerini kullandı.

PM2.5 Nedir ve Neden Bu Kadar Tehlikeli?

PM2.5, çapı 2.5 mikrometreden küçük olan ince partikül maddelerdir. İnsan saçı telinin yaklaşık 30'da biri kadar küçük olan bu partiküller, akciğerlere derinlemesine nüfuz edebilir ve hatta kan dolaşımına karışabilir. Fosil yakıtların yanması, endüstriyel süreçler ve araç egzozları gibi pek çok kaynaktan yayılırlar. Bilim insanları uzun süredir PM2.5'in akciğer kanseri ve kalp hastalıklarındaki rolünü biliyor olsalar da, son on yılda yapılan araştırmalar, bu kirliliğin düşük doğum ağırlığı, böbrek hastalığı, Parkinson, Alzheimer, demans ve tip 2 diyabet gibi çok çeşitli ölümcül hastalıklara yakalanma riskini artırdığını ortaya koymuştur. Hatta yasal kabul edilen seviyelerde bile, PM2.5 kirliliği sadece ABD'de yılda on binlerce fazla ölüme yol açmaktadır.

Yapay Zeka Destekli Takip Sistemi Nasıl Çalışıyor?

Climate Trace, başlangıçta sera gazı emisyonlarını izlemek için kurulmuştu. Ancak Al Gore'un Memphis, Tennessee'deki bir ham petrol boru hattı projesine karşı mücadele eden topluluklarla yaşadığı deneyim, onu bu yeni araca yönlendirdi. Yakındaki bir rafineriden yayılan dumanların mahallelerin üzerine nasıl çöktüğünü gören Gore, Climate Trace'deki koalisyona bu kirleticilerin dünya çapında izlenip izlenemeyeceğini sordu. Sonuç olarak, Carnegie Mellon Üniversitesi'ndeki ortaklarla birlikte geliştirilen bu sistem, büyük kirleticiler hakkında ham verilere ve büyük şehirlerin yakınında PM2.5 kirliliğinin nasıl yayıldığına dair görselleştirmelere erişim sağlıyor. Gore, bu duman görselleştirmelerinin sonunda dünya genelinde erişilebilir olacağını belirtiyor.

Al Gore, böylesi devasa bir görevin, yani dünya genelinde 660 milyondan fazla alanı takip etmenin yapay zeka olmadan hayal edilemeyeceğini vurguluyor. Yapay zekanın son yıllarda gösterdiği 'olağanüstü' yetenekler sayesinde bu projenin hayata geçirilebildiğini belirtiyor.

Şeffaflık ve Eylem Çağrısı: Kirlilikle Mücadelede Yeni Bir Dönem mi?

Bu gelişme, halk sağlığını tehdit eden hava kirliliği konusunda küresel farkındalığı artırma potansiyeline sahip. Tıpkı bilim insanı Joel Schwartz'ın araştırmalarının yıllar önce kurşunlu benzinin yasaklanmasına yol açması gibi, Al Gore da fosil yakıtların sağlık üzerindeki etkileri konusunda artan farkındalığın daha geniş çaplı eylemleri tetiklemesini umuyor.

Ancak bu teknoloji, beraberinde bazı zorlukları da getiriyor. Küresel veri doğruluğunun sağlanması, farklı ülkelerdeki politik ve ekonomik baskılar altında bu verilerin nasıl kullanılacağı, endüstrilerin bu denli şeffaflığa nasıl tepki vereceği gibi konular projenin başarısında kilit rol oynayacaktır. Kirleticilerin ekonomik çıkarları ile halk sağlığı arasındaki dengeyi bulmak, bu verilerin ortaya koyduğu gerçeklerle yüzleşmek ve sürdürülebilir çözümler üretmek uluslararası iş birliğini ve güçlü iradeyi gerektirecektir.

Gore, bu tür bir şeffaflığın, 'karbon yoğun tesislerden uzaklaşmayı hızlandırmanın daha olası hale gelmesini sağlayacak bir dizi koşul ve teşvik' yarattığına inanıyor. Ayrıca, bu tesislerin çok daha az emisyon yayan teknolojilere dönüştürülmesi için politik destek oluşturmayı da kolaylaştıracağını belirtiyor. Bu proje, hava kalitesi ve halk sağlığı konularında küresel bir dönüşümün başlangıcı olabilir.

Kaynak: TechCrunch