Washington DC'nin Gölgesi: ABD Startup Ekosistemi Neden Hükümet Kapanmalarına Karşı Daha Kırılgan?

Haber Merkezi

05 October 2025, 12:07 tarihinde yayınlandı

ABD Hükümeti ve Startup Çıkmazı: Derin Teknolojiye Artan Bağımlılık ve Devletin Yeni Hissedarlık Stratejisi

ABD'deki startup ekosistemi, son yıllarda köklü bir dönüşümden geçiyor. Bir dönem tüketici interneti odaklı projeler revaçtayken, günümüzde Yapay Zeka (AI), otomasyon, uzay teknolojileri, robotik ve iklim teknolojileri gibi savunma ve derin teknoloji (Deep Tech) alanları ön plana çıkmış durumda. Bu dönüşümün en somut yansımalarından biri, San Francisco'da düzenlenecek olan TechCrunch Disrupt 2025 etkinliğinde uzay savunma, yörünge güvenliği ve insanlığın uzaydaki kalıcı geleceği için hayati önem taşıyan yapay yerçekimli yaşam sistemleri gibi iddialı konuların masaya yatırılmasıdır. ABD startup ekosisteminin yeni odak noktaları olan bu derin teknoloji alanları hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. Bu trendin en güncel örneklerinden biri, SpaceX'in Falcon 9 roketinin yeniden kullanılabilir hale getirilmesinde kilit rol oynayan mühendisi Jamie Gull'un kurduğu ve 15.1 milyon dolarlık ilk fonunu kapatan **Wave Function Ventures**'dır. Uzay teknolojilerinde kritik bir rol üstlenmiş olan Jamie Gull’un derin teknolojiye odaklanan fonu Wave Function Ventures hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz. Örneğin, derin bilim yapay zeka çözümlerine odaklanan Periodic Labs gibi şirketler, Andreessen Horowitz, Jeff Bezos ve Nvidia gibi dev isimlerden 300 milyon dolarlık tohum yatırımını güvence altına alarak bu alandaki finansal potansiyeli kanıtladı. Bu stratejik alanlar, doğal olarak ABD hükümeti ile startup'lar arasındaki bağı daha önce görülmemiş bir düzeye taşıdı. Ancak bu yakınlaşma, beraberinde ciddi riskleri de getiriyor.

Washington’dan gelen sermaye ve sözleşmeler, özellikle zorlu derin teknoloji projeleri için hayati bir finansman yolu sunsa da, bu ilişkinin karmaşıklaştığı aşikar. Nitekim, Wave Function Ventures gibi derin teknoloji yatırımcıları, bu tip girişimlerin yazılım şirketlerine kıyasla daha fazla sermaye gerektirmesine rağmen, devlet sözleşmeleri ve varlığa dayalı krediler gibi geleneksel risk sermayesi dışındaki finansman kaynaklarını kullanarak hızla ölçeklenebildiğini kabul etmektedir. Hükümetin müşterisi olmayı hedefleyen ya da kritik izinler bekleyen startup sayısı hızla artarken, bu şirketler artık sadece piyasa dalgalanmalarına değil, aynı zamanda siyasi istikrarsızlıklara da bağımlı hale geliyor.

Derin Teknolojinin Artan Regülasyon İhtiyacı

Finansal teknoloji haberleri podcast'i Equity'de de belirtildiği gibi, startup dünyasındaki bu değişim son on yılın en önemli yansıması. Uzun süre tüketici odaklı internet girişimlerine yoğunlaşan ekosistem, artık çok daha geniş bir yelpazede devlet onaylarına, ruhsatlarına veya savunma sanayi sözleşmelerine ihtiyacı olan derin teknoloji şirketlerini barındırıyor. Bu şirketlerin odaklandığı temel alanlar arasında yörünge güvenliği, dayanıklı uzay altyapıları ve kamu-ticari ortaklıklar öne çıkmaktadır.

Anthony Ha'nın da vurguladığı gibi: 'Startup manzarasının çok daha geniş bir kesimi, artık 10 yıl öncesinde olmadığı şekilde, çeşitli yöntemlerle hükümete bağımlı hissediyor. Savunma teknolojisinde, derin teknolojide çok daha fazlası oluyor ve buralarda çeşitli düzenleyici onaylara ihtiyacınız var.'

Hükümet Kapanmalarının Yıkıcı Etkisi (Şeytanın Avukatı)

ABD hükümetinin 1 Ekim itibarıyla gerçekleştirdiği gibi faaliyetlerini durdurması (shutdown), bu yakın ilişkideki en büyük kırılganlık noktasıdır. Hükümet tam kapasite çalıştığında, sağladığı sözleşmeler startup'lar için istikrarlı bir gelir ve önemli bir destek anlamına gelir. Ancak işlevini durdurduğunda, bu yakın bağlar ilerlemeyi durdurabilir veya tamamen engelleyebilir. Özellikle yabancı yetenekler için H-1B vize süreçleri veya ürünlerin piyasaya sürülmesi için kritik FDA/FCC onayları gibi konularda sadece birkaç haftalık gecikme bile derin teknoloji startup’ları için varoluşsal bir probleme dönüşebilir.

Değer Katma: Kapanma Riski Çift Yönlüdür

Bir yandan hükümet kapanması, ödeme akışlarını ve kritik izin süreçlerini kilitleyerek küçük şirketleri iflasın eşiğine getirebilir. Özellikle savunma alanında faaliyet gösteren ve tek müşterisi Pentagon olan startup'lar için bu durum felaket demektir. Diğer yandan, bu şirketler federal fonlara erişerek büyük riskleri minimize ederler. Bu ilişki, riskli derin teknolojilerin ticarileşmesi için devlet desteğinin zorunlu olduğu gerçeğini yansıtır; ancak bu destek, siyasi istikrarsızlık karşısında hassas kalmaktadır.

ABD Hükümeti Artık Sadece Müşteri Değil, Ortak

Startup'lara olan ilgi sadece sözleşmelerle sınırlı değil; ABD hükümeti son zamanlarda teknoloji ve endüstriyel sektörlere yönelik erişimini ve hissedarlık payını artırma eğiliminde. Bu, geleneksel devlet-firma ilişkisinin ötesine geçen kritik bir strateji değişikliğidir.

Kritik Mineral Hamlesi: Lithium Americas Örneği

Bu stratejinin en somut örneklerinden biri, Kanada merkezli lityum madencisi Lithium Americas ile yapılan anlaşmada görüldü. ABD Enerji Bakanlığı (DOE) Kredi Programları Ofisi, şirkete Biden Yönetimi altında tahsis edilen 2.26 milyar dolarlık krediyi yeniden müzakere etti.

Yeniden yapılanma sonucunda, ABD hükümeti sadece kredi sağlamakla kalmadı, aynı zamanda kritik madencilik operasyonlarında da hissedar oldu. Bu hamle, Intel ve nadir toprak madencisi MP Materials ile yapılan benzer anlaşmaları takip ediyor.

ŞirketHükümet HissedarlığıAnlaşma TipiAmaç/Bağlam
Lithium Americas%5 HisseSıfır Maliyetli Varantlar2.26 Milyar Dolarlık DOE Kredisi Yenilemesi
Lithium Americas-GM JV (Nevada Lityum Madenciliği)%5 HisseSıfır Maliyetli VarantlarYerel Tedarik Zinciri Güvenliği
Intel, MP Materials (Önceki Örnekler)BelirtilmediFederal Kredi YenilemeleriStratejik Sektör Desteği

Hükümetin bu hisse paylarını edinme yöntemi, 'sıfır maliyetli varantlar' aracılığıyla oluyor; bu finansal araçlar, hükümete hisseleri önceden belirlenmiş bir fiyattan satın alma hakkı tanıyor. Özellikle lityum gibi elektrikli araçlar ve ulusal güvenlik için hayati öneme sahip kritik minerallerde hissedarlık alınması, ABD’nin dışa bağımlılığı azaltma ve tedarik zincirlerini kontrol etme çabasını gösteriyor.

Sonuç: Startup ve Devlet İlişkisinin Geleceği

ABD'deki startup ekosistemi, derin teknolojiye yönelirken devlet ile iç içe geçmeye devam ediyor. Bu durum, bir yandan devasa sermaye akışının kapılarını açarken, diğer yandan siyasi riskleri de beraberinde getiriyor. Uzay savunma, otonomi ve yapay yerçekimli yaşam gibi geleceğe yönelik iddialı alanlarda kurulan ticari girişimler, devletin sağladığı sözleşmeler ve düzenleyici onaylar olmadan ölçeklenemiyor. Hükümetin artık sadece bir müşteri değil, aynı zamanda stratejik sektörlerde bir ortak olarak konumlanması, gelecek on yılda hem teknoloji gelişimini hem de şirketlerin finansal yapılarını derinden etkileyecek gibi görünüyor. Bu karmaşık ilişkinin yönetimi, yeni nesil derin teknoloji startup'larının başarısı için hayati önem taşıyor.

Kaynak: TechCrunch: Startups and the U.S. government: It’s getting complicated