Yaklaşık on yıl önce, Sierra Space (o zamanki adıyla Sierra Nevada Corporation), ticari uzay pazarında bir ilke imza atma vaadiyle Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) kargo teslimatı sözleşmesi kazanmıştı: Hızla yeniden kullanılabilen ve ticari pistlere inebilen, özel olarak inşa edilmiş bir kargo uzay uçağı. Ancak bu vizyon, uzay ajansının kritik bir kararının ardından köklü bir değişime uğruyor.
Bu hafta başında duyurulan sözleşme değişikliğiyle, NASA ve Sierra Space, ajansın Dream Chaser uzay uçağı için ISS'e kargo uçuşları satın alma garantisini kaldırdığını açıkladı. Bu gelişme, Dream Chaser programı için büyük bir darbe olarak değerlendiriliyor, zira uzay teknolojilerinde geliştirme maliyetleri astronomik seviyelerde olduğu için projeler genellikle devlet garantilerine bağımlı kalır.
İlk Uçuş ISS’siz Gerçekleşecek: 2026'da Özgür Uçuş Demosu
Sözleşme değişikliğinin ardından, Dream Chaser’ın ilk görevi ertelendi ve konsepti değişti. Uzay uçağı, 2026 yılının sonlarında serbest uçuş gösterimi yaparak piyasaya sürülecek, ancak bu ilk görevde İstasyon ile kenetlenmeyecek. NASA, bu test uçuşu için sadece “minimum düzeyde destek” sağlayacağını ve ISS ikmal görevlerini sipariş edip etmeyeceğine ancak bu gösterimin ardından karar vereceğini belirtti.
Dream Chaser, NASA'nın Ticari İkmal Hizmetleri (Commercial Resupply Services - CRS) programı kapsamında, SpaceX'in Dragon ve Northrop Grumman'ın Cygnus araçlarıyla birlikte ISS'e lojistik destek sağlamak üzere tasarlanmıştı. Bu üç tedarikçi için belirlenen toplam tavan sözleşme değeri 14 milyar dolar civarında olup, NASA şu ana kadar Sierra Space'e yaklaşık 1.43 milyar dolar yükümlülük taahhüt etmişti. Yeni kararla birlikte, bu taahhütlerin daha da ilerlemesi artık garanti altında değil.
Hükümet garantisinin ortadan kalkması, Sierra Space’i zorunlu bir yeniden konumlandırmaya itiyor. Artık şirket, Dream Chaser'ı ticari uzay istasyonlarına veya savunma müşterilerine hizmet verecek çift kullanımlı bir platform olarak pazarlamak zorunda.
Riskli Dönüşüm: Rotayı Savunma Teknolojilerine Çevirmek
Havacılık ve uzay programlarında, projenin ortasında böylesine radikal bir pivot nadiren görülür. Ancak uzay girişimleri, değişen hükümet öncelikleri ve ticari pazarların olgunlaşmasından önce kanıtlanması gereken ihtiyaçlar nedeniyle bu tür stratejik değişikliklerle daha sık karşılaşıyor. Bu zorluklar sadece uzay sektörüne özgü değil; İleri Hava Hareketliliği (AAM) gibi yüksek sermaye gerektiren nişlerde de görülüyor. Örneğin, Hyundai'nin elektrikli hava taksi (eVTOL) girişimi Supernal, CEO ve CTO’nun ayrılması, Strateji Direktörü Jaeyong Song ve Güvenlik Direktörü Tracy Lamb gibi kritik isimlerin istifası üzerine araç geliştirme programını askıya almak zorunda kaldı. Bu durum, büyük destekçilere sahip projelerin bile pazar ve regülasyon zorlukları karşısında köklü dönüşümler yaşadığını gösteriyor. Supernal’daki bu kapsamlı yönetici ayrılıkları ve program durdurulmasıyla ilgili detaylara ulaşmak için Hyundai Supernal evtol krizi haberimizi inceleyebilirsiniz.
Şeytanın Avukatı: Kaybedilen İstikrarın Bedeli
Dream Chaser'ın esnekliği (tekrar kullanılabilirlik ve pist iniş yeteneği) Sierra Space için güçlü bir argüman sunsa da, programın karşı karşıya kaldığı zorluklar yadsınamaz. SpaceX gibi başarılı örnekler (Dragon kapsülü ve Falcon 9 roketi) dahi, geliştirme aşamasında NASA’dan milyarlarca dolarlık güçlü bir destek alarak hayatta kalabilmiştir. Garanti gelirin kaybolması, Sierra Space’i hızla yeni, istikrarlı gelir kaynakları bulmaya zorlayacak.
Sierra Space Yöneticileri Savunma Pazarını Hedefliyor
Şirketin İcra Kurulu Başkanı Fatih Özmen, Perşembe günü yaptığı açıklamada bu geçişin, Sierra'nın “gelişen ve varoluşsal tehditler ile ulusal güvenlik öncelikleri de dahil olmak üzere çeşitli görev profillerinin ihtiyaçlarını karşılamak için benzersiz yetenekler sunmasını” sağlayacağını ve Savunma Teknolojisi pazarına hızla girdiklerini vurguladı. Bu, Dream Chaser'ın gelecekte askeri lojistik veya istihbarat görevlerinde kullanılabileceğine dair net bir işaret.
Zaman Daralıyor: 2030 ISS Kapanış Tarihi
Uluslararası Uzay İstasyonu’nun 2030 civarında yörüngeden çıkarılması planlanıyor. Bu durum, Dream Chaser'a kargo teslimat yeteneklerini kanıtlaması için sadece birkaç yıl bırakıyor. Eğer uzay uçağı, 2026'daki serbest uçuş gösterimiyle yeteneklerini kanıtlayabilirse, ticari uzay istasyonları ve savunma müşterileri nezdinde güvenilirlik kazanabilir ve pazardaki tek kanatlı uzay aracı olarak değerli bir niş oluşturabilir.
Ancak, NASA’nın gelecekteki siparişleri konusunda temkinli yaklaşımı, Sierra Space'i sadece bir hükümet tedarikçisi olmanın ötesine geçmeye ve zorlu ticari uzay pazarında kendi ayakları üzerinde durmaya zorluyor.
***
Kaynak: Bu haber metni, uzay ve teknoloji gündemine ışık tutan TechCrunch'ta yayımlanan orijinal rapora dayanılarak hazırlanmıştır.
