ABD'nin Mississippi eyaletinde yürürlüğe giren ve internet özgürlükleri üzerine ciddi tartışmaları beraberinde getiren yaş doğrulama yasası, merkeziyetsiz sosyal medya platformlarını beklenmedik bir sınavdan geçiriyor. Özellikle sosyal uygulama Bluesky'nin eyalet genelinde erişimi engelleme kararı, 'gerçek merkeziyetsizlik' kavramının ne anlama geldiği ve platformların yasal düzenlemeler karşısındaki duruşunu sorgulatıyor.
Tartışmalı Yasa: HB 1126 ve Bluesky'nin Kararı
Mississippi'nin HB 1126 sayılı yasası, sosyal ağların tüm kullanıcıları için yaş doğrulaması yapmasını zorunlu kılıyor. Yüksek Mahkeme'nin yasanın yürürlüğe girmesini engelleyecek acil bir temyiz başvurusunu reddetmesiyle birlikte, platformlar ya bu düzenlemeye uymak ya da kullanıcı başına 10.000 dolara varan ağır para cezalarıyla karşı karşıya kalmak zorunda kaldı.
Bluesky, geçen hafta yaptığı bir blog paylaşımıyla Mississippi'deki hizmetlerini askıya aldığını duyurdu. Şirket, küçük bir ekip olarak yasanın gerektirdiği teknik değişiklikleri uygulamak için yeterli kaynaklara sahip olmadığını belirtirken, yasanın kapsamının genişliği ve potansiyel gizlilik ihlalleri konusundaki endişelerini dile getirdi.
"Küçük bir ekip olarak, Mississippi'deki yeni yaş doğrulama yasasının gerektirdiği önemli teknik değişiklikleri uygulama kapasitemiz bulunmuyor. Bu yasanın geniş kapsamı ve olası kullanıcı gizliliği ihlalleri konusundaki endişelerimiz, bu kararı almamızda etkili oldu."
- Bluesky Blog Paylaşımından
Merkeziyetsizlik Sınavı: Mastodon ve Bluesky Arasındaki Gerilim
Bluesky'nin bu kararı, merkeziyetsiz sosyal ağlar arasındaki 'gerçek merkeziyetsizlik' tartışmasını yeniden alevlendirdi. ActivityPub protokolü üzerinde çalışan Mastodon'un kurucusu Eugen Rochko, Bluesky'nin duyurusuna 'iğneleyici' bir yanıt verdi:
"İşte bu yüzden gerçek merkeziyetsizlik önemlidir. Fediverse (Mastodon'un da parçası olduğu merkeziyetsiz ağlar bütünü) için Mississippi'yi kimsenin engelleyebileceği bir durum yok."
- Eugen Rochko, Mastodon Kurucusu
Ancak Techdirt kurucusu ve Bluesky yönetim kurulu üyesi Mike Masnick, Rochko'nun bu açıklamasının 'yanıltıcı olabileceğini' savundu. Masnick, en büyük Mastodon örneklerinin (sunucularının) eyaletin talep edebileceği kullanıcı başına 10.000 dolarlık cezaları ödemeye razı olup olmayacağını sorgulayarak, eyaletin büyük örnekleri hedef alabileceğine dikkat çekti. TechCrunch'ın Mastodon'dan bu konudaki tutumunu teyit etmek için ulaştığı şirket, haberin yayımlandığı saate kadar bir yanıt vermedi.
Merkeziyetsizlik Paradoksu: Farklı Yaklaşımlar
Gerçek şu ki, her iki platformun da merkeziyetsizliğe farklı yaklaşımları var. Mastodon, binlerce bağımsız sunucunun ActivityPub protokolü üzerinden bağlantı kurduğu daha dağıtık bir yapıya sahipken, Bluesky'nin AT Protokolü (AT Proto) hesap taşınabilirliğine ve merkeziyetsiz moderasyona odaklanıyor. Bluesky, insanların kendi sunucularını çalıştırması yerine, sosyal ağ altyapısının kişisel veri sunucusu (PDS), aktarıcı, moderasyon listeleri veya algoritma gibi parçalarını kendi versiyonlarını çalıştırmalarına olanak tanıyor.
SEO Uzmanı Yorumu: Merkeziyetsizlik ve Yasal Çerçeveler
Merkeziyetsiz ağların 'devlet kontrolünü azaltma' temel prensibi, yasalara tabi olma konusunda bazı gri alanlar yaratıyor. Mastodon gibi binlerce farklı sunucuya yayılmış bir yapının tamamını yasal olarak hedef almak zor olsa da, büyük kullanıcı kitlelerine sahip 'örnekler' (instance) yine de düzenleyicilerin dikkatini çekebilir. Bluesky'nin AT Protokolü, altyapının parçalarını bireylere dağıtarak daha dirençli bir yapı vaat etse de, şu an için Bluesky PBC'nin en büyük PDS operatörü olması, henüz tam anlamıyla dağıtık bir yapıya geçilemediğini gösteriyor. Blacksky gibi toplulukların kendi PDS'lerini kurmaya başlaması, bu yönde atılan önemli adımlardan biri.
Mississippi'deki Kullanıcılar İçin Çözümler ve Riskler
Bluesky'nin erişim engeliyle karşılaşan Mississippi'deki kullanıcılar, çeşitli geçici çözümlere yöneldi. Bunlar arasında VPN kullanımı ve üçüncü taraf istemciler öne çıkıyor:
Erişime Devam Etme Yöntemleri:
- VPN'ler: IP adreslerini gizleyerek farklı bir konumdan erişim sağlama.
- Üçüncü Taraf Bluesky İstemcileri: Graysky, Skeets, Klearsky, TOKIMEKI, Flashes gibi uygulamalar.
- Forklanmış Bluesky Uygulamaları: Deer.social veya Zeppelin gibi uygulamanın değiştirilmiş versiyonları.
- Blacksky PDS: Blacksky kurucusu Rudy Fraser, topluluklarının dünyanın hiçbir yerinden kullanıcıları konumlarına göre engellemeyi düşünmediğini belirtti.
- Sideloading ile Kurulum: AltStore gibi alternatif uygulama dağıtım platformları aracılığıyla Bluesky'nin sideloaded (yan yüklenmiş) bir versiyonunu kurmak. (Mac veya Windows'a AltStore kurduktan sonra 'https://smanthasam.github.io/bskyms/alt.json' adresini ekleyerek erişim sağlanabilir.)
- Sadece Okuma Erişimi: Anartia'nın arama motoru, Bluesky'nin salt okunur bir sürümüne erişim sunuyor.
Ancak bu çözümlerin hiçbiri kalıcı değil. Üçüncü taraf uygulama geliştiricileri de, yasa koyucuların dikkatini çekme ve potansiyel yasal sorumluluklarla karşılaşma riskiyle karşı karşıya kalabilir. Yasa, profil oluşturmaya, içerik yayınlamaya ve diğerleriyle etkileşimde bulunmaya olanak tanıyan tüm sosyal ağ hizmetlerini geniş bir şekilde kapsıyor.
Geniş Resim: Dijital Yaş Doğrulama Trendi ve Geleceği
Mississippi, internete yaş doğrulama katmanı eklemeye çalışan tek eyalet değil. Arizona, Wyoming, Güney Dakota ve Virginia gibi eyaletlerde de benzer yasalar çeşitli aşamalarda bulunuyor. Özellikle Virginia'daki yasa, sosyal medya sitelerinin kullanımına zaman sınırı getirmesiyle daha da zorlayıcı bir boyut taşıyor.
Bu tür aşırı geniş kapsamlı yasalar, ironik bir şekilde, uyum sağlamak için yeterli kaynağa sahip olan büyük, merkezi platformlara (Facebook, Instagram gibi) avantaj sağlıyor. Bluesky gibi küçük hizmetler ise ya yasaya uymakta zorlanıyor ya da hizmetlerini askıya almak zorunda kalıyor. Bu durum, internetin gelecekteki çeşitliliği ve rekabeti açısından olumsuz bir tablo çiziyor.
Bu düzenleyici zorlukların yanı sıra, kullanıcılar dijital dünyada sürekli artan siber güvenlik tehditleriyle de karşı karşıya. Kredi raporlama sektörünün önemli oyuncularından TransUnion'ın yakın zamanda yaşadığı bir veri ihlali, bu tehditlerin ne denli gerçek ve yaygın olduğunu bir kez daha gösterdi. Şirket, 4.4 milyondan fazla müşterisinin kişisel bilgilerinin yetkisiz kişilerce ele geçirildiğini duyurdu. Üçüncü taraf bir uygulama üzerinden gerçekleşen bu ihlalde, kredi bilgilerine erişilmediği belirtilse de, çalınan ad, soyad, adres, e-posta gibi hassas kişisel veriler kimlik avı, dolandırıcılık ve kimlik hırsızlığı gibi siber suçlar için zemin hazırlayabiliyor. Bu tür olaylar, internetin gelecekteki çeşitliliği ve rekabeti açısından olumsuz bir tablo çizerken, aynı zamanda kullanıcı verilerinin korunmasının ve dijital platformların güvenlik altyapılarının sürekli güçlendirilmesinin ne kadar kritik olduğunu vurguluyor. **Bu bağlamda, yapay zeka devlerinden Anthropic'in Claude kullanıcılarını yakından ilgilendiren yeni veri politikası da dijital dünyadaki gizlilik tartışmalarını derinleştiriyor. Şirket, daha önce tüketici verilerini yapay zeka eğitimi için kullanmazken, yeni düzenlemeyle birlikte kullanıcıların sohbet verilerini modellerini eğitmek amacıyla kullanacağını duyurdu. Kullanıcıların 28 Eylül'e kadar bu duruma itiraz etmemesi (opt-out yapmaması) halinde, verileri otomatik olarak eğitim için kullanılacak ve beş yıla kadar saklanabilecek. Bu durum, teknoloji şirketlerinin rekabet ortamında daha iyi modeller geliştirmek adına veri kullanım politikalarını nasıl değiştirebileceğini ve kullanıcıların bu değişikliklere karşı proaktif olmalarının önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Özellikle yapay zeka modellerinin güvenliği konusunda sektörün önde gelen oyuncuları OpenAI ve Anthropic arasında yaşanan işbirlikleri ve telif hakları davaları gibi gelişmeler, veri kullanımının etik ve yasal boyutlarını gündeme getiriyor.** TransUnion veri ihlali hakkında daha fazla bilgi edinmek için TransUnion Veri İhlali: 4.4 Milyon Müşteri Bilgisi Çalındı başlıklı haberimize göz atabilirsiniz. **Anthropic Claude veri politikası, yapay zeka eğitimi ve gizlilik değişiklikleri hakkında daha fazla bilgi için sitemizdeki ilgili haberimize göz atabilirsiniz.**
Kıdemli Editör Değerlendirmesi: İnternet Özgürlükleri ve Regülasyon Dengesi
Dijital dünyada çocukların korunması şüphesiz önemli bir mesele. Ancak bu tür yasaların getirdiği 'kapsam genişliği', internetin temel özgürlüklerini ve yenilikçi küçük platformların varlığını tehdit ediyor. Merkeziyetsiz ağlar, geleneksel merkezi platformlara kıyasla bu tür yasal düzenlemelerin uygulanmasını daha karmaşık hale getirerek, internet özgürlükleri için bir direnç noktası oluşturuyor. Ancak bu 'turf savaşları', son tahlilde Mississippi'deki kullanıcılara yardımcı olmuyor ve yeni bir dijital uçurum potansiyeli taşıyor. Gelecekte, regülatörlerin hem kullanıcıları koruyacak hem de internetin açık ve serbest yapısını koruyacak daha dengeli çözümler bulması kritik önem taşıyor.
Her ne olursa olsun, sosyal ağ alternatiflerinin çeşitliliği, bu tür yasaların uygulanmasını geleneksel merkezi ağlara kıyasla bir miktar daha zorlaştırıyor. Bu durum, seçtiğiniz ağ ne olursa olsun, merkeziyetsizlik yolunda atılmış küçük ama önemli bir adım olarak görülebilir.
Kaynak: TechCrunch: Mississippi'nin Yaş Doğrulama Yasası Merkeziyetsiz Sosyal Ağları Sınıyor
