Genç kullanıcılar, özellikle de Z Kuşağı arasında popülerlik kazanan anonim soru uygulaması Sendit, ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından ağır suçlamalarla karşı karşıya. FTC, platformun çocukların kişisel verilerini yasa dışı bir şekilde topladığını, kullanıcıları sahte mesajlarla kandırdığını ve yüksek maliyetli, yinelenen abonelikler satın almaları için manipüle ettiğini iddia eden kapsamlı bir şikayette bulundu.

Snapchat ve Instagram gibi platformlarla entegre olarak çalışan Sendit, kullanıcıların birbirine anonim sorular göndermesine olanak tanıyordu. Ancak FTC’nin iddiasına göre, uygulamanın kullandığı karanlık ticari modeller (dark patterns) sadece gizliliği ihlal etmekle kalmadı, aynı zamanda kullanıcıları finansal olarak da zarara uğrattı.

Sahte Mesajlarla Kandırma ve Gizli Abonelik Tuzağı

FTC’nin şikayetinin merkezinde, Sendit’in kullanıcıları aboneliğe yönlendirmek için uyguladığı manipülatif taktikler yer alıyor. İddialara göre Sendit, kullanıcılara “Benimle çıkar mıydın?” veya “Hiç uyuşturucu kullandın mı?” gibi kışkırtıcı sorular içeren sahte anonim mesajlar gönderiyordu. Kullanıcılar, bu mesajların kimden geldiğini öğrenmek istediklerinde, 9.99 dolarlık “Diamond Üyeliği” satın almaya teşvik ediliyordu.

FTC, bu ödemenin aslında haftalık olarak yinelenen bir abonelik olduğunu ancak uygulamanın bunu açıkça belirtmeyerek kullanıcıları yanılttığını vurguluyor. Dahası, eğer kullanıcı bu ücreti ödeyip mesajın kimden geldiğini öğrenmeye çalışırsa, uygulama tarafından gönderilen sahte mesajlar için yanlış kimlik bilgileri sunuluyordu. Bu taktikler, sektörde “karanlık modeller” (dark patterns) olarak bilinen, tüketicinin çıkarına olmayan tasarımlara örnek teşkil ediyor.

Çocuk Çevrimiçi Gizliliğinin İhlali: COPPA

Şikayetin en ciddi boyutu, Sendit’in ebeveyn şirketi Iconic Hearts’ın Çocuk Çevrimiçi Gizliliğini Koruma Yasası’nı (COPPA) ihlal etmesi oldu. COPPA, ABD’de 13 yaş altındaki çocukların kişisel verilerinin ebeveyn izni olmadan toplanmasını yasaklar.

FTC, 2022 yılında 116.000’den fazla kullanıcının 13 yaşın altında olduğunu bildirmesine rağmen, Iconic Hearts’ın bu verileri topladığını ebeveynlere bildirmediğini ve izin istemediğini iddia ediyor. Bu durum, gençlere yönelik mobil uygulamaların veri güvenliği ve hukuki sorumlulukları konusunda ciddi bir emsal teşkil ediyor.

Bu tür düzenleyici baskılar sadece ABD ile sınırlı kalmamakta, küresel çapta teknoloji devlerini etkilemektedir. Örneğin, Birleşik Krallık’ta da veri koruma denetleyicisi Bilgi Komiserliği Ofisi (ICO), çocuk verilerini koruma yükümlülüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle önemli platformlara ağır para cezaları uygulama niyetini bildirmiştir. Hatta görsel paylaşım platformu Imgur, ICO’nun bu kararı üzerine İngiltere pazarından tamamen çekilme kararı almıştır. Teknoloji platformlarının çocuk verilerine yönelik artan denetimi ve hukuki yaptırımlar hakkında daha fazla bilgi edinmek için Imgur İngiltere Erişim Yasağı ve ICO Çocuk Verisi Cezası başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Benzer Uygulamaların Tartışmalı Geçmişi

Anonim soru uygulamalarının tartışmalı bir geçmişi bulunuyor. Daha önce YOLO ve LMK gibi benzer uygulamalar, bir çocuğun intiharına neden olan bir dava sonrasında 2021 yılında Snapchat’ten askıya alınmıştı. Bu askıya alma sonrasında Sendit, hızla büyüyerek 3.5 milyon indirmeye ulaştı. Ancak Sendit’in kendisi de, sahte mesaj kullanma pratiği nedeniyle App Store’da kalabilmek için rakibi NGL'ye karşı dava açmış ancak bu uygulamanın da bu taktiği bırakması istenmişti.

Sendit kurucusu Hunter Rice, 2022 yılında bu tür aldatıcı uygulamalar hakkındaki şikayetler sorulduğunda, eleştirileri “tıklama tuzağı (clickbait)” arayışı olarak nitelendirmiş ve sadece “gerçek haberler” hakkında konuşmakla ilgilendiğini belirtmişti. FTC’nin mevcut şikayeti, o dönem dile getirilen endişelerin ciddiyetini yasal düzleme taşımış oldu.

FTC Neyi Talep Ediyor?

FTC, bu davanın sonucunda şirketin yasa dışı olarak topladığı verileri silmesini, kullanıcıları aldatıcı abonelik uygulamalarından korumasını ve COPPA standartlarına tamamen uymasını talep ediyor. Bu dava, genç kitlelere ulaşan tüm teknoloji şirketleri için, şeffaflık ve veri gizliliği kurallarına uyulmaması halinde karşılaşılacak ağır yaptırımların bir göstergesi olarak kabul ediliyor.

Kaynak: Konuyla ilgili FTC şikayeti ve detaylı araştırmalar, TechCrunch’ta yayımlanan orijinal rapora dayanmaktadır. Detaylı bilgi için TechCrunch makalesini inceleyebilirsiniz.