Modern işletim sistemlerinin zamanla gereksiz yazılımlar ve özelliklerle dolup taşması, birçok kullanıcının ortak şikayeti. Peki, Windows 11'in tüm bu 'yüklerden' arındırılıp sadece 2.3 GB'lık bir boyuta indirilebileceğini söylesek? NTDev adlı bir geliştiricinin 'Nano11' adını verdiği proje tam olarak bunu yapıyor ve teknoloji dünyasında hem hayranlık hem de ciddi soru işaretleri yaratıyor.
Standart bir Windows 11 Insider ISO dosyasının yaklaşık 7.04 GB olduğunu düşündüğümüzde, Nano11'in 2.29 GB'lık boyutu inanılmaz bir başarı gibi görünüyor. Hatta Valve'ın taşınabilir oyun konsolu için geliştirdiği SteamOS'un 2.9 GB'lık boyutundan bile daha küçük. Ancak bu radikal küçülme, beraberinde devasa fedakarlıkları da getiriyor.
Fedakarlık Listesi: Nelerden Vazgeçiyorsunuz?
Nano11, geliştiricinin deyimiyle 'aşırı agresif' bir temizlik operasyonu sonucu ortaya çıkıyor. Bu süreçte işletim sisteminin temel taşı olarak görülen birçok bileşen kalıcı olarak kaldırılıyor. Yani sonradan geri yükleme şansınız yok. İşte veda etmeniz gereken bazı önemli özellikler:
- Windows Defender: İşletim sisteminin yerleşik antivirüs ve güvenlik duvarı tamamen yok.
- Windows Update: Güvenlik güncellemeleri de dahil olmak üzere hiçbir sistem güncellemesi yapılamıyor.
- Microsoft Edge: Yerleşik web tarayıcısı kaldırılmış durumda.
- Çoğu Sürücü: Donanım uyumluluğu için gerekli olan temel sürücülerin büyük bir kısmı dahil değil.
- Xbox, Solitaire, Office gibi Uygulamalar: Tüm gömülü Microsoft uygulamaları ve servisleri temizlenmiş.
- Bitlocker, Arama, Biyometrik Doğrulama: Disk şifreleme, arama fonksiyonu ve parmak izi okuyucu gibi özellikler de kaldırılanlar arasında.
- Ses ve Erişilebilirlik Özellikleri: Ses çıkışı ve engelli kullanıcılar için olan erişilebilirlik araçları da bu operasyondan nasibini almış.
Peki Ama Neden? Bu Sürüme Kimin İhtiyacı Var?
Bu kadar temel özelliğin olmadığı bir işletim sisteminin ne işe yarayacağı sorusu akla geliyor. Projenin GitHub sayfasındaki açıklama bu konuda net bir cevap veriyor:
'Bu, hızlı ve kirli bir geliştirme test ortamı oluşturmak için tasarlanmış aşırı deneysel bir betiktir. Mümkün olan en küçük kaplama alanını elde etmek için Windows Bileşen Deposu (WinSxS), temel hizmetler ve çok daha fazlası dahil olmak üzere mümkün olan her şeyi kaldırır.'
Kısacası, Nano11 son kullanıcı için tasarlanmış bir işletim sistemi değil. Ana kullanım alanları; çok sınırlı kaynaklara sahip sanal makineler (VM), eski ve düşük donanımlı sistemler üzerinde yapılacak testler veya belirli bir uygulama için minimum gereksinimlerle bir ortam yaratmak isteyen geliştiriciler olabilir. Bu proje, bir işletim sisteminin ne kadar 'hafifletilebileceğini' gösteren bir nevi güç gösterisi ve teknik bir deneydir.
Şeytanın Avukatı: Güvenlik ve Kullanılabilirlik Kabusu
Nano11 teknik olarak etkileyici olsa da, pratik kullanımda ciddi riskler barındırıyor. Windows Defender ve Windows Update'in olmaması, sistemi her türlü siber saldırıya ve kötü amaçlı yazılıma karşı tamamen savunmasız bırakıyor. Güvenlik yamaları alınamadığı için ortaya çıkan her yeni güvenlik açığı, bu sistemi kullananlar için kalıcı bir tehdit anlamına gelir. Bu haliyle internete bağlanması dahi tavsiye edilmeyen bir yapıdadır.
Sonuç: Bir Deney mi, Yoksa Geleceğin İşletim Sistemi mi?
Nano11, NTDev'in 'tiny11' gibi önceki projelerinin daha da ileri bir versiyonu. Bu tür projeler, Microsoft gibi devlerin işletim sistemlerine ne kadar çok 'gereksiz' özellik eklediğini gözler önüne seren önemli eleştiriler olarak da okunabilir. Ancak günümüzün güvenlik ve kullanılabilirlik standartları göz önüne alındığında, Nano11 bir son kullanıcı ürününden çok, yetenekli bir geliştiricinin sınırları zorladığı etkileyici bir deney olarak kalacaktır. Yine de, bu proje sayesinde gelecekte daha modüler ve daha az 'şişkin' işletim sistemleri görürsek şaşırmamak gerekir.
Bu haberin oluşturulmasında PCGamer'da yer alan makaleden yararlanılmıştır.
