Amerika Birleşik Devletleri'nde, Çin'e yönelik teknoloji ihracatı kısıtlamalarını merkezine alan büyük bir operasyon ortaya çıkarıldı. İki Çin vatandaşı, on milyonlarca dolar değerindeki kritik yapay zeka (YZ) çiplerini yasadışı yollarla ABD dışına çıkarıp Çin'e göndermek suçlamasıyla tutuklandı.
ABD Adalet Bakanlığı, Chuan Geng ve Shiwei Yang adlı zanlıların, İhracat Kontrol Reformu Yasası'nı ihlal ettiklerini ve bu suçtan dolayı 20 yıla varan hapis cezasıyla karşı karşıya kalabileceklerini duyurdu. Suçlamaların merkezinde, Kaliforniya merkezli ALX Solutions Inc. adlı bir şirket bulunuyor. Geng'in şirketin mali işlerinden, Yang'ın ise sekreterlik görevinden sorumlu olduğu belirtilirken, operasyonun üçüncü ve kilit ismi olduğu düşünülen CEO'nun kimliği ise henüz açıklanmadı.
Dikkat çekici bir detay ise, ALX Solutions'ın, ABD Ticaret Bakanlığı'nın gelişmiş mikroçipler için lisans zorunluluğu getirmesinden kısa bir süre sonra kurulmuş olması. Bu durum, şirketin en başından beri kısıtlamaları delmek amacıyla kurulduğu şüphelerini güçlendiriyor.
Gizli Aktarma Noktaları ve Ele Geçirilen Kanıtlar
Adalet Bakanlığı'na göre, zanlılar yasadışı sevkiyatın nihai varış noktasını gizlemek için sofistike bir yöntem izledi. Yüksek teknoloji ürünü çipler, doğrudan Çin'e gönderilmek yerine, önce Singapur ve Malezya gibi ülkelere sevk edildi. Bu ülkelerin, yasadışı sevkiyatları örtbas etmek için birer "aktarma noktası" olarak kullanıldığı belirtiliyor. Geçen hafta zanlıların telefonlarına el konulmasıyla, operasyona dair önemli kanıtlar elde edildiği bildirildi. Ele geçirilen yazışmalarda, "ABD ihracat yasalarından kaçmak için ihracatı kontrol edilen çiplerin Malezya üzerinden Çin'e gönderilmesi" hakkında konuşmaların yer aldığı iddia edildi.
Adalet Bakanlığı'nın iddianamesine göre, şirket sevkiyat yaptığını iddia ettiği müşterilerden değil, doğrudan Hong Kong ve Çin merkezli şirketlerden ödeme aldı. Ocak 2024'te Çinli bir şirketten yapılan 1 milyon dolarlık ödeme buna örnek gösterildi. Ayrıca, 2023 yılı sonlarında yapılan en az bir sevkiyatın içeriği, gümrük belgelerinde 'yanlış etiketlendi' ve aslında sevkiyatın Çin'e ihracatı lisans gerektiren GPU'lar içerdiği belirtildi.
Bu olay, ABD ile Çin arasındaki teknoloji savaşının ve çip kaçakçılığı girişimlerinin yeni bir örneği olarak görülüyor. Geçmişte kaçakçıların yüzlerce işlemciyi protez uzuvlara gizlediği veya canlı ıstakozları paravan olarak kullandığı daha ilkel yöntemler görülmüştü. Ancak ABD'nin ihracat kontrollerini sıkılaştırmasıyla birlikte, operasyonların daha organize ve karmaşık hale geldiği gözlemleniyor. Nitekim daha önce, sıkılaştırılmış kontrollerin yürürlüğe girmesinden sonraki üç ay içinde Çin'e 1 milyar dolar değerinde Nvidia yapay zeka çipinin kaçırıldığı iddia edilmişti.
Yasal Süreç Başladı
Hukuki süreç ise devam ediyor. Zanlılardan Chuan Geng, 250.000 dolarlık kefaletle serbest bırakılırken, Shiwei Yang için 12 Ağustos'ta bir tutukluluk duruşması planlandı. Her iki zanlının da suçlamalara yanıt vereceği mahkemenin tarihi ise 11 Eylül olarak belirlendi. Bu dava, ABD'nin ulusal güvenlik açısından kritik gördüğü teknolojilerin yasadışı transferini engelleme konusundaki kararlılığını bir kez daha gözler önüne seriyor.
