İskoçya'nın sinema endüstrisi, resmi kurumların ve bağımsız ruhların yollarının ayrıştığı ilginç bir döneme tanıklık ediyor. Ulusal sinema ajansı Screen Scotland, bu yaz 1.2 milyon sterlinlik 'Talent Builder' programıyla senaryo ve kariyer gelişimine yönelik yatırımını ikiye katlarken, birçok film yapımcısı prodüksiyon için yeterli desteği bulamıyor. Bu durum, İskoçya'da adeta bir 'punk rock' sahnesini andıran, yaratıcılığın ve dayanışmanın para birimi olduğu bir 'Kendin Yap' (DIY) sinema akımını ateşledi.
İzin Almadan Film Yapmak
Geleneksel fonlama yollarının tıkalı olduğunu gören, genellikle kolektifler halinde çalışan bir grup yönetmen, artık izin beklemek yerine harekete geçiyor. Kendi kaynaklarını göz önünde bulundurarak senaryolar yazıyor, işlerinden arta kalan zamanlarda hızla çekim yapıyor ve birbirlerine destek olarak düşük bütçelerle yüksek kaliteli filmler üretiyorlar.
2023 Berlinale Talent mezunu yönetmen Tom Nicoll, bu heyecan verici dalganın bir parçası olmaktan duyduğu mutluluğu dile getiriyor: “Film yapımcıları arasında havada kesinlikle bir şeyler var. Bu filmleri ucuza çeksek de, her biri devasa bir görev. Bu yollardan geçmiş ya da geçmekte olan insanların desteği paha biçilmez, çünkü bu işi başarılabilir kılıyor.” Nicoll'un yakında çıkacak olan filmi “Salvation”, küçük bir ekiple, influencer kültürünün çarpık mantığına yakalanmış karakterleri anlatarak büyük temaları ele alıyor.
Kısıtlamalardan Doğan Yaratıcılık: Öne Çıkan Projeler
- Tummy Monster: Ciaran Lyons'un yönettiği bu türler arası film, sadece beş günde tek bir mekanda çekildi. Tekrarlayan diyaloglar gibi kısıtlamalar, filmin en büyük gücüne dönüştü ve Glasgow Film Festivali'nde büyük beğeni topladı.
- Public House: Sundance ve Berlinale'de kısa filmiyle tanınan Martin Clark, bir Glasgow pub'ına mesai saatleri dışında erişim sağlayarak bir yıl boyunca çektiği sahnelerle yeni uzun metraj filmini hazırlıyor.
- Death of a Vlogger: Graham Hughes, uzun süredir resmi kanalların dışında çalışarak kendi korku filmlerini üretiyor ve Shudder gibi platformlarda yayınlanarak ticari başarı yakalıyor.
Kayıp Basamak: İlk Metraj Filmler İçin Destek Çağrısı
Birçok yönetmen, kariyer merdiveninde önemli bir basamağın eksik olduğuna dikkat çekiyor. Kısa filmlerden mezun olmuş ancak henüz uzun metrajda kendini kanıtlamamış isimler için bu sıçrama neredeyse imkansız hale geliyor.
Yönetmen Martin Clark, taleplerini net bir şekilde ifade ediyor: “Yaklaşık 130.000 - 250.000 dolar bütçeli filmler için özel bir fon görmek isterim. Yönetmenler uzun metrajlı işler yapmak istiyor ve bunun için gereken beceriler sadece yaparak öğrenilebilir.”
Resmi Kurumun Bakış Açısı: Öncelik Senaryo Gelişiminde
Screen Scotland'ın senaryolu içeriklerden sorumlu başkanı Kieran Hannigan ise sisteme dışarıdan gelen bu yaratıcı enerjiyi takdirle karşıladığını belirtiyor. Ancak ajansın önceliğinin farklı olduğunu vurguluyor:
“Kendi başına bir şeyler yapma enerjisine ve azmine sahip insanlara hayranlık duymaktan başka bir şey yapamam. Ancak bizim önceliğimiz daha yukarıda. İnsanlara projelerini gerçekten iyi geliştirebilecekleri alanı sağlamaya odaklanalım. Projeleri mümkün olan en iyi hale getirmek için çalışıyoruz.”
Ajansın bu stratejisi, BAFTA ödüllü “Aftersun” ve bu yılın ses getiren yapımlarından “The Outrun” gibi uluslararası başarı kazanmış ortak yapımlarla meyvesini veriyor. Ayrıca, filmlerini kendi imkanlarıyla tamamlayan yönetmenler için ajansın Dağıtım Fonu, filmlerin İskoçya'daki izleyicilere ulaşması için küçük de olsa bir kapı aralıyor.
Geleceğe Bakış: Fırsat mı, Risk mi?
Resmi destek sınırlı olunca, bağımsız yönetmenler ölçülmesi daha zor bir şeye yatırım yapıyor: dayanışma. Birbirlerinin senaryolarını okuyor, kurgularını izliyor ve projelerine yardım ediyorlar. Bu hareket, bir film endüstrisinden çok, ortak bir amaç için bir araya gelmiş bir müzik grubunu andırıyor.
Yönetmen Ciaran Lyons, bu nadir anın kaçırılmaması gerektiği konusunda uyarıyor: “İskoçya, heyecan verici, tabandan gelen, dinamik bir sinema kültürüne sahip bir yer olma potansiyeline sahip. Ama benim gibi bu şekilde film yapan bir avuç insan, yıllar boyunca, belki de bir daha asla aynı şekilde film yapamayacak.”
İskoçya'da heyecan dorukta ve yeni bir şeylerin kök salması için koşullar uygun. Ancak bu ivmenin resmi olarak mı yoksa başka yollarla mı sürdürüleceği, zamana ve belki de izin almaktan çok doğru zamanlamaya bağlı olacak.
