Birleşik Krallık'ın önde gelen spor yayıncılığı ve yapım şirketlerinden beşi, serbest çalışanların ücret oranları hakkında hassas bilgileri yasa dışı bir şekilde paylaştıkları gerekçesiyle İngiltere Rekabet ve Piyasa Kurumu (CMA) tarafından ağır bir yaptırımla karşı karşıya kaldı. Yapılan soruşturma sonucunda, dört firmaya toplamda 4.2 milyon sterlin (yaklaşık 5.7 milyon dolar) para cezası kesildi.
Devler Arasındaki Gizli Anlaşma Mercek Altında
CMA'nın yürüttüğü detaylı soruşturma, Sky, BT, IMG, ITV ve BBC gibi sektörün büyük oyuncularının, özellikle kamera operatörleri, ses teknisyenleri ve yapımcılar gibi serbest çalışanların ücretlendirmeleri konusunda iş birliği yaptığını ortaya koydu. Şirketlerin, büyük futbol maçları ve ragbi turnuvaları gibi önemli yapımlarda görev alan serbest çalışanlara ödenecek ücretleri koordine etmek amacıyla defalarca bilgi alışverişinde bulunduğu belirlendi. Bu bilgi paylaşımlarının, 15 ayrı olayda, yayıncı çiftleri arasında gerçekleştiği ve çoğunun açıkça serbest çalışan tazminatlarını uyumlu hale getirmeyi amaçladığı vurgulandı.
"Stüdyo Vizyon Mikserlerimize 10 saatlik bir vardiya için günlük £(X) ödeme yapıyoruz." şeklindeki bir e-postaya gelen yanıtın, "Biz de tam olarak aynı ücreti ödüyoruz. Orada uyumlu olduğumuzu bilmek güzel." olması, anlaşmanın boyutunu gözler önüne serdi.
Soruşturmacıların e-postalar ve WhatsApp mesajları aracılığıyla ortaya çıkardığı diğer yazışmalar, şirketlerin ücretler konusunda "birleşik bir cephe" oluşturma niyetini gösterdi. Bir mesajda, "2022/23 için bazı oranların ayarlanması gerekebileceğini düşünüyoruz ama uyumlu olmak istiyoruz. Bir ihale savaşına girme niyetimiz olmadığını, sadece uyumlu olmak ve oranları kıyaslamak istediğimizi açıkça belirtmek istedik." ifadeleri yer alıyordu. Bir başka e-posta ise bir şirketin stratejisini şu sözlerle ifşa ediyordu: "Oranları artırdığımızda, ben her zaman fikir almaya çalışırım böylece çok fazla 'piyasa' rahatsızlığına neden olmam."
Rekabet İhlali ve Serbest Çalışanlar Üzerindeki Etkisi
CMA, rakipler arasında bu tür bilgi paylaşımının piyasa rekabetini azaltabileceğini, potansiyel olarak tüketicilere, diğer işletmelere ve en önemlisi serbest çalışanlara zarar verebileceğini belirtti. Özellikle sanat ve yaratıcı endüstrilerde yüksek sayıda serbest çalışan olduğu göz önüne alındığında, kurum işgücü için adil rekabetin önemini vurguladı. Bu tür kartel anlaşmaları, serbest çalışanların pazarlık gücünü zayıflatarak, yetenekli profesyonellerin hak ettikleri ücreti almasının önüne geçebilir ve sektördeki yeniliği olumsuz etkileyebilir.
SenNexus'tan Ek Bilgi: Rekabet Hukukunun Önemi
Rekabet hukuku, piyasalarda adil ve serbest rekabeti sağlamayı amaçlar. Fiyat sabitleme, piyasa paylaşımı veya ücret anlaşmaları gibi kartel faaliyetleri, tüketiciler için daha yüksek fiyatlara, işçiler için daha düşük ücretlere ve yenilikçiliğin azalmasına yol açar. Bu tür uygulamaların tespit edilmesi ve cezalandırılması, hem ekonomik dengenin korunması hem de bireylerin haklarının güvence altına alınması açısından kritik öneme sahiptir. Özellikle yaratıcı endüstrilerde serbest çalışanların yoğunluğu, bu tür etik dışı anlaşmaların etkilerini daha da büyütür.
Bu düzenleyici soruşturma, spor yayıncılığı ve yapımcılık sektöründeki rekabetçi ortamın önemini vurgularken, sektörün küresel ölçekte nasıl büyüdüğüne dair ilgi çekici örnekler de ortaya çıkıyor. Yakın zamanda, Afrika spor sahnesinde çığır açan ve NBA öncülüğünde kurulan Basketball Africa League'in (BAL) hikayesini anlatan "Origin: The Story of the Basketball Africa League" adlı dört bölümlük belgesel serisi, dünyanın en büyük spor yayıncılarından ESPN tarafından ABD yayın haklarını alırken, Kanada hakları Bell Media'ya satıldı. Eski ABD Başkanı Barack Obama, Grammy ödüllü sanatçı J. Cole ve dört kez NBA şampiyonu Stephen Curry gibi ligin önde gelen destekçileriyle yapılan röportajlara da yer veren bu yapım, sporun sadece rekabetin değil, aynı zamanda kültürel ve ekonomik değişimin de güçlü bir aracı olabileceğini gösteriyor. Bu global dönüşümün bir başka çarpıcı örneği de, YouTube'un dijital içerik platformu kimliğinin ötesine geçerek spor yayıncılığı arenasına iddialı bir giriş yapması oldu. 5 Eylül Cuma günü Brezilya'nın São Paulo şehrinde oynanan Kansas City Chiefs ile Los Angeles Chargers arasındaki ilk özel NFL canlı yayınıyla YouTube, dünya genelinde 17.3 milyondan fazla ortalama dakika izleyicisine (AMA) ulaşarak büyük bir rekora imza attı. Bu izleyicilerin 16.2 milyonu ABD içinden, 1.1 milyonu ise 230'dan fazla ülke ve bölgeden gelerek platformun küresel erişim potansiyelini gözler önüne serdi. YouTube, maçı sadece yayınlamakla kalmayıp, maç öncesi ve sonrası şovlar, Grammy ödüllü sanatçı Karol G'nin devre arası sahnesi ve MrBeast, Haley Kalil gibi popüler içerik üreticilerinin katılımıyla etkinliği çok boyutlu bir deneyime dönüştürdü. Bu başarı, dijital platformların geleneksel televizyon kanallarıyla rekabet edebilme potansiyelini açıkça ortaya koyuyor ve spor yayıncılığında yeni bir dönemin habercisi olarak değerlendiriliyor. Ocak 2025'te Amazon'un NFL yayınlarıyla maç başına ortalama 13.2 milyon izleyiciye ulaştığını duyurmasıyla kıyaslandığında, YouTube'un tek bir özel maçla elde ettiği bu rakamlar dikkat çekici olsa da, dijital yayıncılığın sürdürülebilir performansını, yayın kalitesini ve internet altyapısı gibi zorlukları aşması gereken konular arasında yer alıyor. YouTube'un NFL yayınındaki bu rekor başarısı hakkında daha fazla bilgi edinin.
Cezalar ve İş Birliğinin Getirileri
BT, IMG, ITV ve BBC, suçlarını kabul etmeleri ve davayı uzlaşma yoluyla çözmeleri karşılığında indirimli olarak cezaları ödemeyi kabul etti. BT, IMG ve ITV, kurumun "hoşgörü programı" kapsamında, işletmelerine yapılan habersiz ziyaretlerin ardından kendi katılımlarını bildirdikleri için ek indirimler aldı.
İlginç bir detay olarak, Sky, soruşturma başlamadan önce kendi katılımını CMA'ya bildirmesi ve süreç boyunca tam iş birliği yapması sayesinde herhangi bir mali cezadan tamamen kurtuldu. Rekabet hukuku uyarınca, kartel katılımını ilk bildiren şirketler para cezalarından muafiyet alabilirken, iş birliği yapan yöneticiler de görevden men edilmekten kaçınabilir.
Sonuç: Sektöre Net Bir Mesaj
Bu karar, Birleşik Krallık'taki ve potansiyel olarak küresel pazarlardaki tüm yayıncılık ve üretim şirketlerine, serbest çalışanların haklarına saygı göstermeleri ve rekabet kurallarına titizlikle uymaları gerektiğine dair güçlü bir mesaj vermektedir. Adil olmayan anlaşmaların hem şirketlerin itibarına hem de sektördeki çalışma dinamiklerine kalıcı zararlar verebileceği bir kez daha kanıtlanmıştır. Serbest çalışanlar, özellikle ekonomik belirsizliklerin yaşandığı dönemlerde, piyasanın şeffaflığı ve adil ücretlendirme mekanizmalarının korunması için bu tür yasal müdahalelere ihtiyaç duymaktadır.
Kaynak: Variety
