Norveç, elektrikli araç (EV) dönüşümünde küresel bir başarı hikayesi yazdı. Öyle ki, yeni araç satışlarının neredeyse tamamı artık elektrikli motorlarla gerçekleşiyor. Bu başarının bir sonucu olarak, Norveç hükümeti, yıllardır uyguladığı kapsamlı teşvikleri aşamalı olarak kaldırmaya yönelik bir planı masaya yatırdı. Hükümet, ülkenin EV hedefine ulaştığını savunuyor.
Norveç Maliye Bakanı, ülkenin elektrikli tahrike geçişinin büyük ölçüde tamamlandığını ve bu teşviklere artık ihtiyaç kalmadığını belirtiyor. Ancak bu karar, hem elektrikli araç destekçileri hem de piyasa oyuncuları arasında önemli tartışmaları beraberinde getiriyor.
Teşviklerin Kalbi: %25 KDV Muafiyeti Kalkıyor
Norveç’te elektrikli araç alımını bu denli cazip kılan en büyük etken, ithalat vergileri, yol vergisi, kayıt vergisi ve en önemlisi %25’lik Katma Değer Vergisi (KDV) muafiyetiydi. Yalnızca KDV muafiyeti, 500.000 Norveç Kronu (yaklaşık 12.400 $) değerindeki bir araç için alıcıya devasa bir tasarruf sağlıyordu.
Norveç hükümeti, bu vergi gelirlerinden feragat ederek EV adaptasyonunu hızlandırmayı hedefledi ve bunda başarılı oldu. Eylül ayında yeni binek araç satışlarının %98.3’ü saf elektrikli araçlardan oluşuyordu (plug-in hibritler hariç).
Aşamalı Kaldırma Planı ve Yeni Sınırlamalar
Plan, en kritik teşvik olan KDV muafiyetini 2027 yılına kadar tamamen ortadan kaldırmayı öngörüyor. Ancak ilk aşama 2026’da başlayacak ve muafiyetin kapsamı daraltılacak:
- Mevcut Durum: Şu anda, 500.000 Kron üzerindeki araçlarda yalnızca aşan kısım için KDV ödeniyor.
- 2026 Hedefi: KDV muafiyeti eşiği ciddi oranda düşürülerek, yalnızca 300.000 Kron’dan (yaklaşık 29.800 $) daha ucuz araçların tamamen muaf olması hedefleniyor. Bu, en çok satan ilk 10 modelin çoğunun artık tam muafiyetten yararlanamayacağı anlamına geliyor.
Bu değişikliğin gerçekleşmesi, EV alıcıları için fiyatları önemli ölçüde artıracak ve özellikle daha üst segmentteki modellere olan talebi yavaşlatabilir.
Şeytanın Avukatı: Dönüşüm Gerçekten Tamamlandı mı?
Karşıt Görüşler: Asıl Amaç Henüz Uzakta
Hükümet, 2025 hedefine ulaşıldığını savunsa da, Norveç EV Derneği gibi gruplar bu duruma itiraz ediyor. Dernek, yeni satışlarda EV’lerin dominant olmasına rağmen, ülkedeki tüm otomobillerin %70'inin hala fosil yakıtla çalıştığına dikkat çekiyor. Bu da, sokaklardaki araç parkının tamamen elektrikliye geçmesinin hala çok uzun bir zaman alacağını gösteriyor. Bu nedenle, teşviklerin erken sonlandırılmasının, ikinci el piyasayı ve genel dönüşüm hızını olumsuz etkileyebileceği endişesi bulunuyor.
Küresel Piyasada Norveç Kararının Yankıları
Norveç’in kararı, teşvik politikalarının zamanlaması konusunda küresel bir ders niteliğinde. Örneğin ABD’de 7.500 dolarlık federal vergi kredilerinin erken sona ermesi, piyasanın yeterince olgunlaşmadığı eleştirilerine neden olmuştu. Öte yandan, Almanya gibi ülkeler 2026’dan itibaren 4.000 Euro’ya kadar yeni, gelir tabanlı EV teşvik programlarını yeniden uygulamaya koymayı planlıyor. Bu, Norveç'in aksine, diğer Avrupa ülkelerinin hala EV alımını sübvanse etmeye ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.
ABD'de vergi teşviklerinin sona erme tarihi yaklaşırken piyasa, fiyat hassasiyetinin öne çıktığına dair net sinyaller verdi. Son fırsatları değerlendirmek isteyen tüketiciler sayesinde EV kayıtları Ağustos ayında tavan yaptı; özellikle Honda Prologue gibi yüksek teşvik alan (ortalama 12.704 $) modellerin satışları %81 oranında artarak ayın en popüler üçüncü EV'si oldu. Bu tablo, pazarın teşviklere ne kadar bağımlı olduğunu gösterirken, aynı zamanda ABD Enerji Bakanlığı (DOE), General Motors (GM) ve Stellantis gibi üreticilere ayrılan, toplam yarım milyar doları aşan yerel üretim fonlarını (ülkenin enerji ihtiyaçlarını ilerletmediği gerekçesiyle) iptal ederek, yerel üretim yatırımlarını da siyasi belirsizliklerle karşı karşıya bıraktı.
Norveç'in attığı bu adım, vergi gelirlerinin yeniden hazineye aktarılmasını sağlarken, aynı zamanda EV üreticilerini rekabetçi fiyatlandırma stratejileri geliştirmeye zorlayacaktır. Zira tüketiciler artık %25 daha yüksek fiyatlarla karşılaşacak.
Kaynak
Bu haberin hazırlanmasında InsideEVs'deki analizden yararlanılmıştır.
